Q.1 - Chương 196: Tạm biệt (hạ)

Triều Vũ năm Cảnh Hàn thứ chín, Kim Liêu đột nhiên khai chiến, thoạt nhìn cũng thực là một trò đùa khiến nhiều người bất ngờ.

Năm ngoái Kim Liêu vừa mới nghị hòa xong, lần nghị hòa này nước Liêu phải nhượng bộ rất nhiều khoản, Gia Luật Diên Hi chính thức sắc phong Hoàn Nhan A Cốt Đả làm Đại Thánh hoàng đế, gọi nước Kim là anh, cắt hai vùng đất rộng lớn là Liêu Đông và Trường Xuân nhường cho Kim... Thực ra hai vùng này người Kim đã chiếm đóng từ lâu, bảo cắt đất nhường là nói cho oai thế thôi... Hàng năm triều cống cho nước Kim vàng bạc lụa là trên hai mươi lặm vạn lượng. Chuyện này cũng giống như chuyển toàn bộ lợi ích từ Minh ước Thiền Uyên sang cho nước Kim vậy.

Nhưng hồi ký Minh ước Thiền Uyên, Vũ, Liêu vẫn còn là hai đại quốc tương đối cân xứng về lực lượng, bây giờ tuy bị tình thế ép buộc mà phải ký hiệp ước này nhưng thực tế là thế lực của hai nước Kim Liêu chênh lệch nhau khá xa. Xét cho cùng thì người Nữ Chân cũng chẳng có bao nhiêu, dân số nước Kim quá ít, có được chiến tích thần kỳ như chiến dịch Hộ Bộ Đạt Cương ngày xưa không phải vì Hoàn Nhan A Cốt Đả thực sự có lòng tự tin lớn đến thế, mà thực sự trong tay ông ta chỉ có đúng hai vạn người đó thôi, sau lần đó mấy năm liền cứ đánh là thắng, thực ra binh lực của nước Kim vẫn thua xa nước Liêu.

Cũng chính vì nguyên nhân này, Gia Luật Diên Hi ký hiệp ước xong, tự nguyện nhượng bộ một bước dài, nghĩ rằng đại khái người Kim có muốn đánh tiếp cũng chẳng còn sức, cho nên rất yên lòng. Còn ở trong mắt những người khác, người Kim đã có cả một nền móng vững chắc, bây giờ nên dừng lại nghỉ ngơi dưỡng sức, giống như bình thường, hiệp ước vừa được ký xong thì mọi người đều tin tưởng. Cho dù thế nào thì loại hiệp ước như vậy thường cũng có hiệu lực vài năm.

Năm nay Hoàn Nhan A Cốt Đả năm mươi hai tuổi.

Nếu nói chuyện về sau, vị này bốn mươi tuổi khởi binh chống Liêu, đồng thời trong chỉ hơn mười năm đã dẫn mấy vạn người Nữ Chân đứng ngang hàng với hoàng đế nước Liêu, nhân vật kiêu hùng như thế dĩ nhiên không đời nào chịu gác lại bá nghiệp mà mình có thể hoàn thành để chờ con cháu làm thay. Có điều đặt vào hoàn cảnh lúc đó, chuyện xảy ra trong mùa xuân kia thực sự là một trò đùa hài hước.

Ban đầu Gia Luật Diên Hi cũng chẳng hề muốn thừa nhận Hoàn Nhan A Cốt Đả là hoàng đế, lão vốn định phong Hoàn Nhan A Cốt Đả làm Đông Hoài quốc vương, đối phó cho qua, nhưng Hoàn Nhan A Cốt Đả đâu phải là kẻ dễ bị lừa, nổi trận lôi đình khiến cho Gia Luật Diên Hi sợ co vòi, không thể làm gì khác hơn là phong ông ta làm Đại Thánh hoàng đế. Sau khi bàn thảo mọi việc xong xuôi, tảng đá lớn trong lòng Gia Luật Diên Hi cuối cùng cũng được buông xuống, cảm thấy rốt cuộc có thể yên ổn mấy năm rồi... Lão là người rất ghét phiền phức, thích du sơn ngoạn thủy, yêu chuộng hòa bình, tính cách khá tốt, kết quả là lúc an tâm đi du sơn ngoạn thủy thì chợt nhớ tới một chuyện.

Lão đại nhà lão, bá nghiệp một đời có thể so sánh với Hoàn Nhan A Cốt Đả bây giờ, Liêu Thái Tổ Gia Luật A Bảo Cơ, ông ta cũng xưng là Đại Thánh hoàng đế, tôn hiệu đầy đủ là "Thái Tổ Đại Thánh Đại Minh Thần Liệt Thiên hoàng đế", không được rồi, lấy tên của tổ tiên để phong cho gã trời ơi kia là tội đại bất hiếu đấy! Lão liền quay đầu, cực kỳ khép nép sai sứ giả tới dò hỏi A Cốt Đả, xem có thể sửa danh xưng hoàng đế lại hay không.

Người nghèo vốn rất để ý đến thể diện, A Cốt Đả phấn đấu cả một đời, vất vả biết bao nhiêu với lên làm hoàng đế được, thế mà tên kia lại dám đưa danh vị hoàng đế này ra làm trò đùa con nít, như thế không phải là cố tình làm mất thể diện người ta hay sao. Đến tháng hai âm lịch, nước Kim hội quân thề đánh Liêu, ngày hai mươi sáu tháng ba, Hoàn Nhan A Cốt Đả chính thức phát lệnh tổng tiến công một trong Ngũ Kinh của nước Liêu là phủ Lâm Hoàng, ngày mùng năm tháng tư, Thiết kỵ của người Kim chạm vó đến bờ tây sông Hồn (1), tình thế hết sức nguy ngập.

Lúc này trấn thủ phủ Lâm Hoàng chính là lão tướng Tiêu Thát Bất Dã của nhà Liêu, tuy lúc trước đánh nhau với người Kim ông ta từng thua mấy trận nhưng nói một cách công bằng thì cũng không phải kẻ tầm thường, ông ta dụng binh thận trọng chắc chắn, tính tình cương trực, năng lực cũng không thua ai. Phủ Lâm Hoàng là kinh đô chính trị của nước Liêu, thành cao hào sâu, phòng thủ nghiêm mật.

Chắc cũng cân nhắc và thấy rằng thành này không dễ tấn công nên A Cốt Đả bèn phái Hoàn Nhan Tông Hùng vào chiêu hàng, nhưng đứa vì cháu mà Tiêu Thát Bất Dã thương nhất là Di Địch Kiển đã bị người Nữ Chân giết chết trong chiến dịch châu Ninh Giang năm trước, cho nên việc chiêu hàng hiển nhiên là thất bại.

Ỷ vào thành trì kiên cố, Tiêu Thát Bất Dã thực sự không có cảm giác cấp bách ghê gớm gì cả, nhà Liêu bây giờ dù là lạc đà gầy vẫn cứ hơn ngựa béo (2), thầm nghĩ cho dù mình đánh không lại Hoàn Nhan A Cốt Đả thì vẫn có thể dựa vào thành trì kiên cố tử thủ vài tháng, đợi viện binh đến. A Cốt Đả bên kia cũng sòng phẳng vô cùng, buổi sáng phái Hoàn Nhan Tông Hùng đi chiêu hàng không thành công, thì cũng ngay trong sáng ấy phát lệnh tiến đánh phủ Lâm Hoàng, do đích thân A Cốt Đả tới dưới thành chỉ huy tấn công, đến chiều hôm đó, giờ Dậu một khắc (3), người em trai cùng cha khác mẹ của A Cốt Đả là Hoàn Nhan Đồ Mẫu xông lên đầu thành Thượng Kinh (4) trước tiên.

Đây là kết quả cuộc chiến mà không ai dám ngờ tới, vốn dĩ cho rằng thành trì kiên cố ít nhất cũng có thể phòng thủ tới mấy tháng, ai dè mới có vỏn vẹn nửa ngày đã nằm gọn trong lòng bàn tay Hoàn Nhan A Cốt Đả. Khi vầng tà dương nhuộm đỏ hoàng hôn phía chân trời, A Cốt Đả cùng các đại tướng dưới tay bước vào cửa thành, binh lính Nữ Chân tiến quân thần tốc, nhấn chìm tòa thành trong màn khói.

o0o

"Hack speed rồi, như vậy cũng hơi quá đáng nhỉ..."

Dốc một hơi cạn sạch chén trà trong tay, Ninh Nghị thở dài, trước kia hắn cũng chẳng biết nhiều về sự tích cuộc đời của Hoàn Nhan A Cốt Đả, tuy rằng đa phần những vị vua khai quốc của mỗi triều đại đều có những chiến công hoặc thành tựu lợi hại đến mức khác người, nhưng bây giờ nghe Tần lão kể lại, vẫn cứ cảm thấy chấn động khôn tả. Người ở thời đại này căm thù nước Liêu cho nên có thể coi là thân cận với nước Kim, ai cũng bảo Hoàn Nhan A Cốt Đả là kiêu hùng ngoại tộc xuất thế, Ninh Nghị cũng khá thán phục chuyện của ông ta. Có điều, lúc này Tần lão nhắc đến cũng chẳng phải với tâm tình vui sướng gì cho lắm.

"Hắc... Phí?"

"Ý là gian lận ấy mà."

"Há, ờ, nói vậy cũng đúng." Tần lão gật đầu bật cười, nhưng lập tức ánh mắt cũng thoáng đôi phần thất vọng. "Anh hùng kiêu hùng, cho dù thế nào thì Hoàn Nhan A Cốt Đả cũng xứng là kẻ hào kiệt đương thế, việc y dụng binh với Liêu chỉ là vấn đề thời gian, đều nằm trong dự tính cả rồi. Nếu như lúc này động thủ thì chứng tỏ đã đứng về phía triều Vũ chúng ta, hiệp ước cũng đã ký rồi. Chỉ đợi bên chúng ta xua quân thì mười sáu châu Yên Vân (5)..."

Lão thở dài, Ninh Nghị nhìn lão, thoáng suy nghĩ hồi lâu rồi bưng ấm lên châm thêm trà.

"Xem ra là thật rồi, lúc trước thấy nước Kim lớn mạnh, liên kết với Kim để chống Liêu, xua hổ nuốt sói, chính là Tần lão ngài lập kế hoạch phải không?"

"Cũng chẳng phải lập kế hoạch gì cả." Ông lão lắc đầu, thở dài một hơi. "Chỉ là bị bức không còn lối nào để đi, nên mới nghĩ ra vài mánh nhỏ thôi, hoàng thượng... cũng tìm cách để thu lại mười sáu châu Yên Vân, lúc trước không ngừng muốn liên thủ với người Nữ Chân, ban đầu bị ta mắng một trận, chịu gánh oan ức, cũng phải đành thôi. Trong những năm qua, thời cuộc thay đổi, những trù tính cùng ta lúc đó phần nhiều không còn phù hợp, chỉ là cuối cùng bọn họ cũng nắm được, ngày này cuối cùng vẫn đến..."

Mấy tháng nay, ông lão vẫn suy tư trầm mặc mãi về chuyện này, nhưng không bàn luận những chuyện liên quan đế thế cục. Cho tới tận hôm nay mới mở miệng nhắc tới, lão đợi lúc thế lực Kim Liêu ngang bằng, chính thức khai chiến đã tám năm trời ròng rã, bây giờ nhắc tới, giống như sau khi trút được gánh nặng rồi, trong lòng chưa chắc đã thoải mái. Xưa nay lão hiền hòa vui vẻ, nhưng trong lúc nói chuyện tự phát ra một thứ khí thế uy nghiêm và quyết đoán, nhưng vào lúc này, nhìn lão tóc trắng xổ phất phơ, chẳng có chút uy nghiêm nào cả, chỉ còn lại hiền hòa và đôi phần uể oải. Tám năm lão ẩn nhẫn, nhìn thì có vẻ ôn hòa nhưng trên thực tế, nhìn đại cục biến đổi không ngừng, dĩ nhiên trong lòng cũng phải chịu áp lực nặng nề không mấy ai hình dung nổi, chẳng dễ chịu gì.

Lúc này tiểu viện yên tĩnh lạ thường, phiến lá rơi nghiêng xoay xoay trong gió, Ninh Nghị lặng lẽ cảm thụ tâm tình của ông lão, trong lòng không khỏi xúc động. Lịch sử bây giờ không còn giống với những gì hắn biết nữa, nhưng bất luận thế nào thì với vai trò là người tham dự, ông lão quả thực đã dốc hết sức lực của mình vào đó, đồng thời tạo ra thành tích của riêng mình. Ninh Nghị cầm chén trà lên nhấp một ngụm, hắn hiểu rằng lúc này mình không cần phải nói gì cả. Ông lão suy nghĩ một lúc, sau đó cũng bật cười, nói:

"Vẫn là câu đó, Lập Hằng có bằng lòng lên kinh thành tạo dựng sự nghiệp một phen không?"

Bình thường Khang Hiền đúng là hay hỏi hắn xem có muốn làm quan hay không, Tần lão chỉ đứng một bên nhìn, đến giờ lão lại hỏi hắn. Ninh Nghị lắc đầu đáp:

"Ồi, lão nhân gia ngài tiền đồ còn mờ mịt, ai dám đi chung chứ!"

"Kiếm cớ không à..."

Ninh Nghị làm trò chọc cười, Tần lão cũng thuận miệng chỉ ra:

"Thực ra... dạo trước nhìn Kim Liêu tranh chấp ngày càng kịch liệt, trong lòng ta chỉ thấy vui mừng, nhưng những năm gần đây, thấy bọn họ đánh qua đánh lại, trong lòng ta chỉ càng thấy thêm bất an, đạo lý bên trong chắc Lập Hằng cũng hiểu."

"Nước yếu không ngoại giao?"

Ông lão ngẩn người, sau đó gật đầu, đáp:

"Lập Hằng quả nhiên hiểu rõ những chuyện này, chỉ một lời thôi, nước yếu không ngoại giao... Hoàn Nhan A Cốt Đả khởi binh với hai vạn người, chống lại trăm vạn hùng binh của người Liêu, Xuất Hà Điếm (6), phủ Hoàng Long, Hộ Bộ Đạt Cương... Cứ mỗi một trận chiến qua đi, người trong triều ta nghe xong đều nói người này quả nhiên là anh hùng xuất thế, bảo rằng khí số người Liêu đã hết> Nhưng hôm nay mỗi lần chúng ta xung đột với người Liêu ở biên giới thì đều bại như núi lở, Hộ Bộ Đạt Cương hai vạn phá tan bảy mươi vạn, tộc Nữ Chân muôn vàn lần không thể đối địch, khó ai tin được, nhưng nếu như bảy mươi vạn binh tướng người Liêu tấn công triều Vũ ta thì triều Vũ ta liệu có ai địch được? Lý Cương, Đồng Quán, Chủng Sư Đạo à? Còn quân Kim... Đánh Liêu xong rồi sẽ đánh ai tiếp? Lập Hằng ạ, ta luôn cảm thấy suy nghĩ ngày trước của ta không phải là cứu triều Vũ mà chính là đẩy triều Vũ vào trong hố lửa đấy..."

"Ngài nghĩ nhiều quá rồi." Ninh Nghị liếc nhìn lão. "Nước Kim không đủ người, trước mắt thì đó là nhược điểm của họ, chỉ cần người chịu quật khởi, nắm lấy cơ hội tạm nghỉ này thì triều Vũ còn cứu được."

"Chỉ sợ có một ngày quân Kim xuôi về phía nam thì một hơi cũng không kịp nghỉ ấy chứ, làm sao bây giờ?"

"Đành chịu mất nước chứ sao. Lão nhân gia, một mình ngài muốn làm nhiêu chuyện vậy?"

"Cuối cùng thì được cái nào hay cái đó."

"Ngài quá tự đại rồi."

"Ha ha."

Hai người lúc này thực sự nở nụ cười. Một lát sau, Ninh Nghị nâng chén trà lên nói:

"Tần lão, không cần nói những lời thừa thãi, tôi hiểu ý của ông, nếu như có cơ hội, tôi sẽ tới kinh thanh, đến lúc nào đó nếu có thể làm việc được, kính mong Tần lão chiếu cố cho đôi chút. Còn bây giờ tôi chỉ hy vọng... đến lúc đó sẽ không chấp nhất quá, ài..."

Công bằng mà nói, Ninh Nghị rất kính phục những gì ông lão này đã làm. Hắn cũng không có ý định xuất sĩ làm quan, cũng không cho rằng nếu tương lai tình thế thực sự chuyển biến bất ngờ thì bản thân mình có thể ngăn cơn sóng dữ, dù sao thì sức người cũng chỉ có hạn. Chỉ là tương lai nếu có cơ hội xuất ra ít sức lực thì đương nhiên cũng chẳng hề gì, bởi vậy chẳng cần phải từ chối quyết liệt làm gì.

Hai người quen biết đã được hai năm, chuyện trò không biết bao nhiêu lần, cũng hiểu rõ tính cách của nhau, chỉ là câu nói sau cùng kia, nhất thời Tần Tự Nguyên chưa thực sự hiểu rõ. Chỉ có đến mấy năm sau đó, thực sự biết rõ tài năng của Ninh Nghị thì mới hiểu, một khi đã quyết định làm việc gì đó rồi, hắn sẽ làm đến mức độ kỹ lưỡng như thế nào.

Đó... là một khái niệm mà hầu như toàn bộ người ở thời địa này đều không dám nghĩ đến.

Đương nhiên, bây giờ vẫn mới chỉ là đầu mùa hạ an lành yên ổn, ước định với thê tử những việc không làm được thì bỏ đi, sau đó hai người còn hàn huyên thêm một bữa về thế cuộc Kim Liêu. Lại thêm mấy ngày nữa, bên kia Tô Đàn Nhi đã an bài xong mọi việc, Ninh Nghị lưu luyến chia tay Vân Trúc và Cẩm Nhi. Cả gia đình lên thuyền lớn, xuôi theo sông Trường Giang về phía đông, hướng về Dương Châu.

Tháng năm, tin tức Kim Liêu khai chiến truyền khắp đại giang nam bắc.

Cuối tháng năm, Tần Tự Nguyên được phục chức, được phong thẳng lên làm Thượng thư hữu phó xạ kiêm đồng trung thư môn hạ bình chương sự, còn được ban thưởng rất hậu, lý do phục chức vẫn chưa công cáo với thiên hạ, nhưng cũng vô tình khẳng định tính chân thực của những lời đồn đại trước kia, danh vọng triều đình nhất thời có một không hai.

Bánh xe dịch chuyển, lịch sử ba nước Kim, Liêu, Vũ bước sang một chương mới.

Cùng lúc đó, trên thảo nguyên phía tây bắc nước Liêu, một bộ lạc tên là Khất Nhan bắt đầu phất cờ chống Liêu, đồng thời nam chinh bắc phạt trên thảo nguyên, nhanh chóng mở rộng sức mạnh như châu chấu mùa gặt. Bọn họ dường như giấu luồng khí xoáy ở một xó xỉnh mà không một ai có thể dự tính được, chờ đợi sức mạnh dần dần tăng lên, cuối cùng bành trướng thành cơn lốc lớn xé toạc ánh mắt của tất cả mọi người...

------------

Chú thích:

(1) Sông Hồn, thời cổ gọi là Trầm Thủy, là một nhánh sông Liêu, bắt nguồn từ dãy Cổn Mã Lĩnh, huyện Thanh Nguyên, tỉnh Liêu Ninh, Trung Quốc, nhập chung vào Thái Tử hà rồi đổ ra vịnh Liêu Đông, sông dài 415,4km, diện tích lưu vực 11481km2. Thời cổ, sông Hồn cũng được chọn làm biên giới phân chia nước Phù Dư với nước Câu Li.

(2) Lạc đà gầy còn hơn ngựa béo: lạc đà dù gầy nhưng khung xương vẫn còn to hơn ngựa béo, ý nói kẻ mạnh dù rơi vào cảnh sa sút yếu kém nhưng vẫn còn hơn người dưới chiếu, Tiêu Thát Bất Dã cho rằng nước Liêu tuy sa sút nhưng vẫn hơn tộc Nữ Chân nhỏ bé chỉ có mỗi hai vạn binh.

(3) Nguyên văn là giờ Tân một khắc, chẳng biết tác giả có bị nhầm nhọt gì không, vì Tân thuộc Thiên Can (Canh, Tân, Nhâm, Quý, Giáp, Ất, Bính, Đinh, Mậu, Kỷ), không được dùng để tính giờ, Tân xếp hàng thứ 8 trong Thiên Can nên đổi ra thì khoảng tương đương giờ Dậu. Giờ Dậu một khắc thì khoảng tầm 5 giờ 15 phút chiều, cũng khớp với nội dung câu chuyện, mình đổi lại cho phù hợp.

(4) Nước Liêu có Ngũ Kinh (năm kinh đô), trong đó phủ Lâm Hoàng được gọi là Thượng Kinh, thủ phủ về chính trị.

(5) Yên Vân thập lục châu: Mười sáu châu Yên Vân là vùng lãnh thổ trải dài từ Đại Đồng (Sơn Tây) cho đến tận bờ biển Bột Hải phía đông Bắc Kinh ngày nay, có nhiều cửa ải và thành trì chiến lược, bị Tiết độ sứ Hà Đông thời Hậu Đường là Thạch Kính Đường cắt dâng cho Liêu Thái Tông Gia Luật Đức Quang. Các vua Tống đa phần đều muốn thu lại vùng đất này.

(6) Xuất Hà Điếm (quán trọ Xuất Hà) là địa danh thời Liêu Kim, phía tây nam Hắc Long Giang, thuộc trấn Mậu Hưng, huyện Truyện Nguyên, nam cổ thành Ngang Lạt Lặc, là di chỉ thành Hàng Châu thời Kim. Đây là nơi diễn ra trận đánh Xuất Hà Điếm nổi tiếng trong lịch sử, nơi Kim Thái Tổ Hoàn Nhan A Cốt Đả bắt đầu khởi binh chống Liêu.

Chương trình ủng hộ thương hiệu Việt của Tàng Thư Viện: