Q.1 - Chương 202: Lưu quang phi vũ (1)

Nước sông lững lờ trôi, những con sóng dập dềnh xao động trên sông đào, hai bờ sông vang lên tiếng kêu của côn trùng ngày mùa hạ, những chú đom đóm màu vàng xanh chập chờn bay lượn trong sương mù ven sông, lúc thuyền chạy qua, màn sương khói xanh xanh mờ mịt thoáng tản ra, xong rồi lại tụ.

Thuyền hoa dừng ở bên bờ sông, những ngọn đèn trong thuyền trước thuyền đều được thắp lên, không phải quá sáng, nhưng cũng chiếu rọi một mảnh trời đất nho nhỏ xinh xinh bên sông. Đây dĩ nhiên là chiếc thuyền trên đường xuôi nam của Ninh Nghị và Tô Đàn Nhi, lúc này trên thuyền không còn nhiều người, bởi vì cả Ninh Nghị, Tô Đàn Nhi, đám nha hoàn, quản sự đều đã được mời sang một chiếc thuyền hoa khác ăn cơm.

Lúc chiều tối hai thuyền gặp gỡ, đám tài tử đối diện chào hỏi nhiệt tình quá, nhân vật chính trong mắt bọn họ chính là người mà từ khi lên thuyền đến giờ chẳng có ai để ý, Lâm Đình Tri. Sau khi bắt chuyện xong xuôi, phía bên kia bèn mời mọi người trên thuyền này nán lại Gia Hưng du ngoạn mấy ngày.

Bên phía Lâu Thư Uyển còn phải giao hàng cho khách, tự nhiên là không thể nấn ná được, nhưng chẳng biết cân nhắc điều gì mà đột nhiên Lâu Thư Uyển lại đề xuất ý kiến dừng lại chỗ này một đêm. Nguyên nhân đám người bên kia mời cũng không phải là vô căn cứ, hôm nay bọn họ thuê thuyền hoa của Phương Tình Uyển, Phương Tình Uyển tuy là thanh lâu nhưng các món ăn mà đầu bếp của họ nấu, đặc biệt là các món cá có thể xưng tụng là đệ nhất ở Gia Hưng, cho nên mới mời mọi người sang thuyền ăn cá.

Ninh Nghị và Tô Đàn Nhi vốn đến đây với mục đích du ngoạn, Gia Hưng cách Hàng Châu không xa, hai vùng liên hệ rất mật thiết, cho nên ở đây Lâu Thư Uyển cũng có thể tính là nửa phần địa chủ. Nếu như nàng đã lên tiếng thì bên nãy dĩ nhiên là vui vẻ đồng ý, gọi Văn Định Văn Phương, đám quản sự chưởng quỹ cùng đi ăn, nên số người còn ở lại thuyền hoa bên này không nhiều, chủ thuyền, gia nhân các nhà, vài hạ nhân không đủ tư cách xuất hiện trong yến hội cỡ ấy, nên mới phải ở lại bên này, ăn qua loa vài thứ, ở trên thuyền trò chuyện hóng mát.

Những người lớn đã đi ăn tiệc hết rồi, mấy đứa trẻ tự nhiên là phải ở nhà, bèn lao nhao hỏi người lớn đi đâu, đặc biệt là cô gia chủ nhân thích kể chuyện cổ tích kia. Phu nhân của mấy nhân viên kế toán, quản sự không có việc gì, đại khái giải thích là được mấy người lợi hại mời đi rồi.

Nhớ tới trận chiến vừa rồi, những người trên thuyền kia không phải tài tử thì cũng là người đọc sách, bèn giới thiệu đó là những người có lai lịch lới, không chừng còn có ông tú tài ông cử nhân trong đó cũng nên, trong mắt những thiếu phụ nhà thương nhân này, như vậy là lợi hại lắm rồi, còn lấy đó để dạy bảo đám trẻ con, nếu có cơ hội thì phải cố gắng phấn đấu. Ngày trước ở nhà họ Tô, mặc dù các cô biết cô gia chủ nhân cũng là nhân vật lợi hại nhưng hẳn là không thể so sánh với những người đọc sách chính thống này được.

Chuyện ở Gia Hưng này, những người từ Giang Ninh đến đều không có khái niệm gì hết, đám người đọc sách này địa vị ra sao cũng mù tịt luôn, chỉ là xem chuyện lúc nãy thì có vẻ không kém. Trên thuyền có mấy người hầu đi theo Lâu Thư Uyển thì hiểu sơ sơ đôi chút, bèn ngồi dưới đuôi thuyền kể chuyện, nhân tiện kể xem Văn Đốc Thanh kia thơ văn thế nào, Đỗ Như Hàm nổi danh một vùng Gia Hưng, Hàng Châu ra sao, cũng không khỏi nhắc tới tiểu thư nhà mình, còn cả chuyện của Lâm Đình Tri nữa, bình thường bọn họ không thích gã Lâm Đình Tri kia cho lắm, nhưng lúc này kể lại thì mọi người mới thấy gã này quả thực cũng là một đại tài tử. Có gã người hầu Tô gia tên là Đông Trụ ở cạnh nghe xong, bèn phản đối:

"Vậy thì đã là gì cơ chứ, chủ nhân cô gia nhà chúng tôi ấy à, mấy người này không đủ tư cách để so sánh với người đâu, tài danh của người, toàn bộ Giang Ninh không ai không biết. Mấy bữa trước có quan to cỡ tể tướng lão gia mời ngài lên kinh thành mà người đâu có chịu đi."

"Nói xạo."

"Tể tướng lão gia ấy hả?"

"Ờ thì đại khái là quan to cỡ đâu gần gần như tể tướng ấy."

Những chuyện này Đông Trụ kể thực ra cũng không chắc chắn lắm, mấy ngày trước cậu chàng có nghe mấy a hoàn Thiền Nhi Quyên Nhi lẩm bẩm vài câu, bảo là tể tướng lão gia hay đại quan gì đó mời cô gia vào kinh mà cô gia không chịu đi. Bản thân cậu cũng khó có thể tưởng tượng được chức quan lớn như tể tướng, bây giờ người khác hỏi kỹ, thì càng không chắc chắn, nhưng ngoài miệng vẫn nói cứng.

Trên thực tế những chuyện này ngay cả Thiền Nhi, Quyên Nhi cũng không rõ lắm, trong lúc nói chuyện làm sao có thể nói rõ được, Tần Tự Nguyên lúc này mới lên kinh, chức quan còn chưa xác định, cho nên Ninh Nghị đề cập đến chuyện này, cũng chỉ nói đại khái, vị trí khoảng chừng tả tướng hữu tướng, thượng thư sáu bộ, Thiền Nhi Quyên Nhi tuy rằng hiểu biết rất nhiều thứ nhưng dù sao thì nha hoàn của nhà thương nhân cũng khó nắm bắt được chuyện quan trường.

Chồng của Lâu Thư Uyển cũng là cô gia đi ở rể, mấy gã người hầu thường ngày cũng thấy rõ, sau khi lên thuyền thấy tình huống đôi bên tương tự nhau, cho nên trong lòng cũng thầm suy đoán được vị trí của Ninh Nghị, lúc này lại bị những lời của Đông Trụ phản bác, nhưng chung quy trong lòng vẫn có cảm giác khó mà tin được. Mỗi người một tiếng nói qua nói lại, Đông Trụ chỉ biết là cô gia nhà mình rất lợi hại bèn kể ra mấy ví dụ cụ thể, nhưng không đủ sức thuyết phục, người bên ngoài bị kích động, cũng kể lại những chuyện về cô gia Tô gia đã từng nghe lúc trước.

Tiếng phụ nữ trẻ con người hầu lẫn lộn vào nhau, tuy rằng không mô tả Ninh Nghị uy phong như quan lớn, nhưng cuối cùng cũng phác họa đơn giản được sự lợi hại của hắn.

Buổi tối mùa hè, những ngọn đèn xa xa vẽ thành một đường viền quanh thành Gia Hưng, trên đường núi trong rừng chợt có chiếc xe ngựa của người đi đường chạy qua, ánh đèn vẽ thành hình một con đường đơn giản. Mọi người trên thuyền cũng đang nói chuyện phiếm giết thời gian, lũ trẻ thì hỏi những người lớn kia đi bao lâu nữa mới về, các bà mẹ xác định, yến hội như thế này thì chắc là phải đêm khuya mới về được. Có điều, mới nói không lâu thì đã thấy mấy chiếc đèn lồng từ trên đường núi xa xa tiến về phía này, đèn đuốc soi sáng bờ dương liễu trên đê, người hướng về phía bên này hình như là Ninh Nghị với Tô Đàn Nhi, phía trước là Hạnh Nhi cầm đèn lồng, Thiền Nhi cầm quạt tròn, chậm rãi dạo bước dọc theo triền đê ven sông, đuổi lũ đom đóm bay lượn, sau đó mơ hồ lại nghe thấy tiếng cười nói.

Mấy người Ninh Nghị sau khi cơm nước xong bèn lên đường tản bộ đi về, sau khi lên thuyền lại càng náo nhiệt, đám Quyên Nhi thậm chí còn lấy mấy phần thức ăn được đóng gói, mang lên thuyền cho mọi người nếm thử.

"Món cá mùi vị cũng khá ghê nhỉ, không giống khẩu bị Giang Ninh cho lắm, đợi tí làm ít cơm canh, mọi người có thể nếm thử.

Chỉ có Ninh Nghị, Tô Đàn Nhi, ba nha hoàn, nhân viên kế toán và chưởng quỹ mà thôi, Tô Văn Định, Tô Văn Phương ở lại thuyền hoa bên kia, bọn họ vốn yêu thích những văn hội kiểu này, nên Ninh Nghị và Tô Đàn Nhi để bọn họ ngồi lại bên kia một chút, vì bây giờ Lâu Thư Uyển và Lâm Đình Tri vẫn còn ở lại bên ấy. Thực ra mà nói thì lúc Ninh Nghị, Tô Đàn Nhi ăn cơm xong liền gói ghém cáo từ khiến Lâu Thư Uyển thực sự rất bất ngờ.

Trên thực tế, lần này được mời qua đây, mặc dù nói là một bữa rượu thịt chiêu đãi bạn cũ, nhưng chỗ ngồi của mọi người được sắp xếp cũng có nhiều dụng ý khác. Trong mắt nhóm tài tử Giang Nam này, Lâm Đình Tri là một kẻ phong lưu có tiếng, tuy rằng tài thơ không tệ, nhưng tiếng phong lưu còn nổi hơn. Bọn họ không hiểu nhiều về Lâu Thư Uyển, nhưng nghe Lâm Đình Tri giới thiệu, ấp a ấp úng mấy câu, mọi người liền hiểu rõ bối cảnh của nữ nhân này.

Cá tính mạnh, chồng ở rể, gia tài bạc vạn lại diễm lệ khó người sánh, hẳn nhiên Lâm Đình Tri dễ dàng thành khách quý của nàng, mà cô nàng Tô Đàn Nhi từ nơi khác đến kia cũng có hoàn cảnh tương tự, nói chung, không cần quá chú ý đến trượng phu của nàng làm gì. Tô Hàng vốn là đất phong lưu, đám người này thực ra trong lòng cũng chẳng phải có tâm tư đen tối gì, chỉ là trong hệ thống bát cổ lý học thời đại này thì giao lưu nam nữ vốn là chuyện rất lãng mạn, trên thuyền hoa, trong ánh nến chập chờn thơ từ chọc ghẹo, liếc mắt đưa tình là một phần của phong lưu. Người ta là phu nhân nhà thương gia, cũng chẳng cần chú ý quá mức, cho nên mới lấy lý do mời Lâm Đình Tri để kéo mọi người lại, cách thức cũng chỉ là yến tiệc thủ lễ mời bạn hữu khách khứa thông thường mà thôi.

Đương nhiên, nếu người được mời thật sự động tâm tư gì đó, tiệc tàn rồi nàng tình ta nguyện thì cũng chỉ có thể khâm phục thủ đoạn của người này mà thôi, ở trong mắt mọi người lại có thêm một chuyện phong lưu ít người biết đến để đàm luận viết lách.

Bọn họ mời khách đến ăn tiệc trong thuyền hoa của thanh lâu, vốn dĩ có hơi lỗ mãng, nhưng vì thứ nhất là người được mời chủ yếu là Lâm Đình Tri, hai nữa là chỗ này tổ chức yến hội cũng không tệ. Tô Đàn Nhi chỉ là nhân vật phụ, có từ chối cũng không sao, nhưng Lâu Thư Uyển đã mở miệng, Ninh Nghị cũng không muốn kiêng kỵ quá làm mọi người mất hứng, bèn theo lên thuyền hoa kia, tán gẫu với mọi người dăm câu là đã thấy đại khái tình huống, cho nên sau khi ăn một bữa tiệc cá thật vui vẻ xong thì đứng dậy cáo từ đám tài tử đang thi hứng dâng trào này, thuận tiện gói theo một bao đồ ăn.

Lâu Thư Uyển khá kinh ngạc, lần này nàng mời Tô Đàn Nhi và Ninh Nghị tới đây, tâm tư vốn là khá phức tạp, vừa muốn chứng tỏ Lâu gia quan hệ giao thiệp rộng lớn, thứ hai cũng là muốn cho Tô Đàn Nhi gặp tao ngộ giống mình, nhưng chuyện của nàng với Lâm Đình Tri không thể nói thẳng ra được. Lần này Lâm Đình Tri tạo ra sự kiện ồn ào như thế, nàng cũng muốn cho Tô Đàn Nhi gặp gỡ Lâm Đình Tri và những tài tử hào hoa phong lưu này, dưới cái nhìn của nàng, Tô Đàn Nhi gả cho một gã thư sinh vớ vẩn bất tài, cho dù không nói ra thì nhất định cũng sẽ sinh lòng trông ngóng với những kẻ tài hoa phong lưu này, chỉ cần Tô Đàn Nhi có một chút ngóng trong thôi, sau này nếu biết chuyện của nàng thì chỉ có ước ao lẫn thèm muốn, chứ không thể xem thường nàng.

Nàng khuyên giải vài câu, nhưng Tô Đàn Nhi cũng chỉ thể hiện thái độ đàm phán đơn giản, dăm ba câu ôn hòa từ chối mất. Lâu Thư Uyển vốn cũng muốn bỏ qua, nhưng nhìn Ninh Nghị và Tô Đàn Nhi thoải mái rời đi như vậy, khiến nàng không khỏi cảm thấy một chút cô đơn.

Trong lòng nàng cũng muốn giữ Đàn Nhi lại lắm, chỉ là tên ở rể kia còn ở đó nên nàng cũng chỉ có thể giữ chừng mực mà thôi... Thực ra mấy năm trước nàng cũng suy nghĩ như thế, muốn duy trì một cuộc hôn nhân không có trở ngại với trượng phu, mình đơn giản thì chồng cũng đơn giản, cứ vậy sống hết đời, sau đó càng lúc càng xem thường những hành vi rác rưởi vô dụng của trượng phu, trong lòng dần dần thấy mệt mỏi... Lúc này nhân tiện nói rằng trong những tài tử kia có vài người có giao tình với Lâu gia, làm cớ lưu lại, Tô Văn Định Tô Văn Phương cũng ở lại, quả cũng khiến nàng giữ được mấy phần thể diện.

Bên này mấy người Ninh Nghị, Tô Đàn Nhi trở lại thuyền, thắp đèn sáng cả đầu thuyền, mang lên một chiếc bàn hóng mát nói chuyện, chỗ này vẫn còn cách Gia Hưng một đoạn đường nữa, nhưng Ninh Nghị cũng không có ý định đi du ngoạn phố xá sầm uất của Gia Hưng, dặn dò đám người phòng thu chi với quản sự cứ thoải mái, nếu muốn dẫn người nhà đi dạo thì cứ đi. Ngồi với Tô Đàn Nhi đầu mũi thuyền, chờ bọn Tiểu Thiền mang trái cây lên, xem đom đóm bay lượn, lại có phong vị rất giống khi còn bé ở quê nhà vùng nông thôn, mỗi tội hơi nhiều muỗi, nên lát sau phải thả ít lá ngải vào chậu hương để xua muỗi, mấy người cầm quạt ngồi kia phe phẩy.

"Thế này có phải buồn chán quá không? Mọi người có muốn đi dạo chợ đêm không?"

Ninh Nghị nghiêng đầu hỏi thử, Tô Đàn Nhi liền cười lắc đầu, đáp:

"Không thích."

Ba nha hoàn sóng vai ngồi ở mũi thuyền xem đom đóm bay, Quyên Nhi quay đầu lại nói:

"Ở đây phong cảnh cũng đẹp mà."

Lại thêm một lúc nữa, Tô Đàn Nhi nhẹ giọng ngâm nga:

"Nến soi bức họa, lạnh đêm thâu, quạt lụa xua hoài lũ đóm bâu, màu tối thềm trời như nước mát, nằm trông ả Chức gặp chàng Ngâu (2). Đúng là cũng giống thật nhỉ."

Thực ra bài thơ này viết về Thất tịch, lúc này mới chỉ là tháng tư đầu hè, dĩ nhiên không phải hợp cảnh hoàn toàn, nhưng nếu có đôi chút tương tự thì Ninh Nghị cũng chẳng ngại gì mà không vui vẻ gật đầu. Ngày xưa Tô Đàn Nhi rất thích thơ từ, lúc rảnh rỗi cũng trông cũng mong, nhưng kể từ lúc biết phu quân mình là "Đại tài tử" thì lại không còn trông ngóng gì nữa, đại khái là sự thần bí lẫn cao thâm của bọn họ trong lòng hàng đã bị hạ xuống.

Phía xa xa, có thể nhìn thấy ánh sáng của thuyền hoa, chỉ chốc lát sau đã thấy một chiếc thuyền chở hàng nhẹ nhàng khuấy nước, men theo bóng đên ngược lên phía bắc. Tô Đàn Nhi chợt nhớ tới Lâu Thư Uyển và những người ở trên thuyền hoa kia, suy nghĩ một chút rồi mới nhẹ giọng cười nói:

"Thực ra Lâu Thư Uyển cũng hơi xem thường tướng công đấy."

Ninh Nghị cũng không tỏ rõ ý kiến, chỉ cười cười đáp:

"Phu quân của cô ta cũng là người ở rể mà."

"E là sống chung không hòa thuận lắm."

"Hòa hợp được như chúng mình sợ là không có mấy ai đâu."

Lời này tuy có hơi khoe khoang một chút nhưng Tô Đàn Nhi cũng thực sự cảm thấy như vậy, cười nói:

"Tại tướng công là dạng quái nhân rồi... cho dù... phu thê bình thường sợ cũng còn khó được vậy nữa là." Nàng suy nghĩ một lúc lại nói. "Muốn công việc làm ăn ở Hàng Châu thuận lợi thì Lâu gia là một sự hỗ trợ tốt, cho nên..."

"Nàng lưu tâm chuyện này, là sợ mai mốt làm ăn không tốt đó chứ gì."

"Đúng là có lưu ý thật, có điều... Cái cảm giác muốn bọn họ biết được thân phận thực sự của tướng công, ta cũng... À, thiếp thân cũng có vài ý đồ xấu nè. Còn cả những người vừa nãy nữa..." Nàng vung vẩy cây quạt trong tay xua sương mờ trước mặt, đưa tay vuốt tóc mai. "Đúng là kỳ lạ thật, rõ ràng thơ từ của tướng công cũng truyền tới Hàng Châu mà, vì sao sau khi giới thiệu mọi người lại không có phản ứng gì cả vậy?"

Ninh Nghị bật cười, đáp:

"Thơ từ thì quá ít, hơn nữa... cách xa như vậy, dù sao thì tin tức truyền đi cũng không thể đầy đủ được, có thể bọn họ có nghe tới cái tên Ninh Lập Hằng thật, nhưng gia cảnh của anh ta ra sao, trong nhà có bao nhiêu thê thiếp, huynh đệ tỷ muội, cao thấp thế nào, đui què mẻ sứt gì không, ai biết được chứ, cho nên dẫu có nói là Ninh Lập Hằng thân cao tám thước, eo to tám thước cũng được... Nói chung đã đến đây thì cũng khó có thể nói Ninh Lập Hằng trong lòng bọn họ rốt cuộc bộ dạng thế nào lắm. Lần trước đám học trò kinh thành đến Giang Ninh còn truyền rằng ta lăn lộn thanh lâu, hái hoa bắt bướm khắp nơi, hoặc bảo ta đã bốn năm chục tuổi, chín chắn ổn trọng. Trong lòng bọn họ thì có vẻ hình tượng này đáng tin hơn chút đấy."

"À, là Lý cô nương thanh mai trúc mã của chàng đấy nhỉ." Tô Đàn Nhi trêu ghẹo, sau đó lấy quạt che cằm, cải chính. "À nhầm, là Vương cô nương chứ."

"Nàng cũng nhớ đấy à."

"Nếu người ta là thanh mai trúc mã của tướng công, nếu thật sự ái mộ tướng công như người ta nói, dễ vào cửa nhà thiếp lắm. Thiếp làm tỷ tỷ, dĩ nhiên phải nhớ rõ tên họ của người ta chứ.

"Có đức có hạnh gớm chưa..."

Ninh Nghị lẩm bẩm, sau đó hai người lại nói về mùi vị những món cá trên thuyền hoa bên kia, đối với việc đám người kia không nhận ra đại danh của phu quân mình, còn kiêu ngạo coi thường chàng, thực ra Tô Đàn Nhi canh cánh trong lòng biết bao nhiêu, Lâu Thư Uyển không biết, Lâm Đình Tri cũng không biết... hay nói cho chính xác thì không phải không biết, mà là không nghĩ hoặc không dám nghĩ tới. Đang nói chuyện thì lại có người cười đùa vui vẻ bước lên thuyền, dĩ nhiên là Tô Văn Định và Tô Văn Phương vừa trở về, hai người chẳng rõ là gặp chuyện gì vui mà cười đến là hài lòng, lên thuyền hỏi vị trí của tỷ phu tỷ tỷ rồi đi thẳng tới đầu thuyền.

"Có chuyện gì mà vui vẻ thế?" Tô Đàn Nhi liếc mắt nhìn hai người, lại nhìn phía sau. "Thư Uyển đâu rồi?"

Ninh Nghị cười bảo:

"Chắc là lại làm được bài thơ hay, đại sát tứ phương đấy hả. Vậy không được nhé, hai người vừa đến Gia Hưng đã nổi thi hứng ngút trời rồi, vậy là hỏng."

Hai người ra sức lắc đầu xua tay, cười hớn hở, đáp:

"Không không, có làm thơ đâu, cô nàng họ Lâu kia với nhân tình của thị còn ở phía sau, nhưng chắc là cũng sắp về tới nơi rồi đấy."

"Đừng nói người ta như vậy chứ!" Tô Đàn Nhi lườm hai người một cái.

Tô Văn Định le lưỡi một cái, đưa tay che miệng cười, Tô Văn Phương cũng cười, kể chuyện:

"Bọn đệ không làm thơ, mà còn chưa kịp làm, bọn kia đã phọt ra được mấy bài rồi, sau đó chuyện trò đàm luận với nhau, lại đi hỏi bọn đệ, sau đó biết được thân phận thực sự của tỷ phu. Mọi người không được thấy bộ dạng khó xử của bọn họ đâu, còn Tình Nhi cô nương thì... Ha ha, tài thơ của bọn đệ thì chẳng vào đâu rồi, bèn khai báo thân phận của tỷ phu, khai báo xong bọn đệ lập tức cáo từ rút lui, ha ha, không biết mai mốt bọn họ có đuổi tới khiêu chiến tỷ phu hay không nữa, riêng Lâu Thư Uyển với Lâm Đình Tri thì hẳn là sắp rồi..."

Tô Văn Định, Tô Văn Phương cười đến không thể ngậm miệng lại được, Ninh Nghị nghe xong cũng giả giận mà cười, Tô Đàn Nhi thì rất hứng thú, hấp háy mắt hỏi:

"Sao hả sao hả? Mau kể nghe xem nào..."

Bên kia, ba nha hoàn Thiền Nhi Quyên Nhi Hạnh Nhi cũng nghiêng tai lắng nghe, lúc này hứng thú xích lại gần, thậm chí là còn đưa ghế cho Tô Văn Định Tô Văn Phương hai cái ghế để bọn họ ngồi xuống thư thả kể chuyện.

Những vệt sáng lung linh bay lượn, đêm xuống càng sâu, không lâu sau đó, Lâu Thư Uyển cùng Lâm Đình Tri cũng trở lại...

----------

Chú thích:

(1) Lưu quang phi vũ là tên bài hát trong phim Thanh Xà (1993) của đạo diễn Từ Khắc, do Trương Mạn Ngọc và Vương Tổ Hiền sắm vai chính.

(2) Bài thơ Thu tịch (Đêm Thất tịch) của Đỗ Mục. Đỗ Mục là người Vạn Niên, quận Kinh Triệu. Nội ông là Tể tướng Đỗ Hựu, từng là một viên quan giỏi về lý tài (coi về tiền bạc), và là một sử gia biên soạn sách Thông điển. Anh ông là Phò mã Đỗ Sùng, từng trải đến chức Tiết độ sứ, rồi Tể tướng. Theo tài liệu, Đỗ Mục có dáng thanh tú, tính thích ca vũ, và có tài văn ngay từ lúc nhỏ.

Năm 828 đời Đường Văn Tông, ông thi đỗ Tiến sĩ lúc 25 tuổi, lại đỗ luôn khoa Hiền lương phương chính, được bổ chức Hiệu thư lang ở Sùng văn quán, rồi lần lược trải các chức: Đoàn luyện tại Giang Tây, Thư ký cho Tiết độ sứ Ngưu Tăng Nhụ ở Hoài Nam, Giám sát ngự sử ở Lạc Dương. Sau đó, ông lần lượt giữ chức Thứ sử tại Hoàng Châu, Từ Châu và Mục Châu. Về sau, ông được triệu về triều làm chức Khảo công lang, Tri chế cáo, rồi làm Trung thư xá nhân.

Nguyên văn:

Ngân chúc thu quang lãnh họa bình
Khinh la tiểu phiến phác lưu huỳnh
Thiên giai dạ sắc lương như thủy
Tọa khán Khiên Ngưu Chức Nữ tinh

Bản dịch thơ của cụ Trần Trọng San:

Nến soi bức họa, lạnh đêm thâu
Quạt lụa xua hoài lũ đóm bâu
Màu tối thềm trời như nước mát
Nằm trông ả Chức gặp chàng Ngâu

Chương trình ủng hộ thương hiệu Việt của Tàng Thư Viện: