Phủ Phiêu Kỵ Tướng Quân, Trường An.
Dù rằng Phỉ Tiềm đã khai sáng cây công nghệ về thuyền chiến trên mặt nước, nhưng hắn không thể nào soi sáng lòng dạ của mọi người.
Những nơi ô uế vẫn còn đó, những chỗ tối tăm vẫn chẳng thay đổi.
Việc này, chẳng khác nào như chuyện của Bùi Viện.
Gia Cát Cẩn cúi đầu, lặng lẽ bước vào từ hành lang, sau đó đến đại sảnh bái kiến.
Trước đây, Gia Cát Cẩn cùng Liêu Hoá phụ trách việc lưu dân tại Vũ Quan, Lam Điền. Nay, số lượng lưu dân tại Kinh Châu đã giảm đi đáng kể, nên Gia Cát Cẩn được điều trở về từ Vũ Quan.
Phỉ Tiềm với giọng bình thản hỏi, “Mọi chuyện đã tra xét rõ ràng chứ?”
Gia Cát Cẩn khẽ gật đầu, rồi trình lên các tài liệu liên quan.
Trong trò chơi Tam Quốc, mỗi vị tướng đều có một chỉ số trung thành, và tùy theo công lao, chức vị mà chỉ số này có thể thay đổi. Khi chỉ số trung thành này giảm xuống quá thấp, quan lại sẽ có thể phản bội.
Giả như có một hệ thống, ta có thể dễ dàng kiểm tra và xếp hạng, rồi tập trung theo dõi những nhân vật quan trọng, còn những kẻ không đáng kể thì có thể sớm loại bỏ để tránh nguy cơ.
Nhưng nếu không có hệ thống như vậy, ta phải làm sao?
Cũng như bây giờ.
Bùi Viện giả vờ nghỉ phép, đã xin nghỉ từ Tham Luật Viện.
Việc này rất đỗi bình thường.
Thời Hán, quan lại có chế độ nghỉ phép rõ ràng. Phỉ Tiềm tại đây cũng không ngoại lệ. Dù rằng có một số quan viên làm việc liên tục không nghỉ, ăn ngủ tại công sở, nhưng đó là những kẻ chưa lập gia đình, và họ thích ở lại vì sự tiện lợi. Họ được ăn uống miễn phí, có người hầu hạ, vừa thoải mái lại tiết kiệm. Nhưng phần đông quan lại vẫn sẽ về nhà.
Do đó, khi Bùi Viện xin phép nghỉ, không ai mảy may nghi ngờ.
Nghỉ phép có thể ở tại nhà riêng, hoặc trở về quê nhà. Thậm chí, nếu thấy thời gian nghỉ không đủ, có thể xin thêm vài ngày nữa, tương tự như phép năm của hậu thế.
Thời Hán, quan viên có phúc lợi này: cứ mỗi năm ngày lại được nghỉ phép tắm gội, trở về thăm hỏi người thân. Sự hiếu thảo đối với cha mẹ trong suốt hơn ba, bốn trăm năm triều Hán, được coi trọng ngang với việc đánh giá cá nhân. Nếu có quan lại nào dám tình nguyện “tăng ca” vào ngày nghỉ để làm hài lòng cấp trên mà lơ là gia đình, không những không được khen ngợi mà còn bị chỉ trích vì bất hiếu.
Nói cách khác, nếu Đại Vũ ba lần qua cửa nhà mà không vào, ở Hán đại, y sẽ bị phê phán.
Vì thế, khi Bùi Viện rời Trường An, nói rằng muốn trở về Hà Đông, chẳng ai nghi ngờ mà cấp giấy phép qua lại. Với giấy phép này, y đã dễ dàng rời khỏi Đồng Quan.
Vì thủ tục của Bùi Viện tại Đồng Quan hoàn toàn hợp lệ, nên quân canh giữ tại đây cũng không hề lơ là nhiệm vụ.
Vừa ra khỏi Đồng Quan, Bùi Viện không đi về Hà Đông mà thẳng tiến Hà Lạc, rồi gia nhập đoàn sứ giả của Phỉ Tiềm phái đi Hứa huyện, giả vờ rằng mình có công việc công vụ khác. Những người trong đoàn sứ giả không có phương tiện liên lạc tức thời với Tam Phụ, nên cứ tưởng rằng Bùi Viện có nhiệm vụ riêng cần thực hiện tại Hứa huyện, cũng không ai hỏi han gì nhiều.
Còn đối với họ Dương ở Hà Lạc và các quan lại bên Tào Tháo, thì Bùi Viện dường như đi cùng đoàn sứ giả của Phỉ Tiềm, hành động cũng nhất quán, nên họ cũng chẳng nghi ngờ hay kiểm tra kỹ lưỡng…
Đợi đến khi Tham Luật Viện phát hiện Bùi Viện đã vắng mặt nhiều ngày, rồi liên lạc với Hà Đông, Hà Đông hồi báo lại, thì Bùi Viện đã sớm đến Hứa huyện, biến mất khỏi tầm kiểm soát của Phỉ Tiềm.
Phương pháp này tuy đơn giản, nhưng lại rất hiệu quả, cả quá trình cũng không có điều gì đặc biệt hay kỳ diệu.
Thế nhưng, Phỉ Tiềm đã nhận ra một vài điều bất thường trong sự việc này.
Trong quá trình Gia Cát Cẩn điều tra sự kiện Bùi Viện phản bội, một số quan lại tỏ ra không mấy xem trọng sự việc này, đặc biệt là những quan lại tầng lớp trung và hạ.
Rốt cuộc, thiên hạ đã có tấm gương sáng chói của Đông Môn treo ấn từ lâu...
Từ thời Xuân Thu Chiến Quốc, đặc biệt là từ khi chế độ quận huyện của nhà Hán ra đời, đã hình thành một cấu trúc quan liêu lưỡng nguyên: Quân chọn thần, thần cũng chọn quân. Khi một thái thú tại địa phương nào đó không làm tròn trách nhiệm, chuyện rời bỏ vị trí và chuyển sang địa phương khác là điều không hiếm.
Nói cách khác, trong cảm nhận của một số quan lại, việc Bùi Viện bỏ trốn thực chất không phải là chuyện lớn, chẳng qua cũng chỉ là một hành vi "nhảy việc" mà thôi.
"Nhảy việc"...
Ừm, ở một góc độ nào đó, cũng đúng là "nhảy việc". Bùi Viện tự cho mình là một con ngựa, không hài lòng với máng ăn ở nơi này, nên đã chuyển sang chỗ khác để tìm kiếm bữa ăn.
Thực ra, từ "nhảy việc" ban đầu vốn chỉ việc đổi lòng trong mối quan hệ nam nữ, nhất là đối với những cô gái phong trần, người ta ví như con ngựa tìm đến máng cỏ khác để ăn uống, ám chỉ việc thay lòng đổi dạ.
Hành động của Bùi Viện đương nhiên mang chút ý nghĩa của kẻ phản bội, hoặc có thể nói, y đang đóng vai trò của một "phản đồ". Tuy nhiên, đối với các quan lại khác, đặc biệt là những quan lại cấp thấp, nhiều người cho rằng hành động của Bùi Viện chẳng phải là chuyện lớn lao gì.
“Truyền Tham Luật Viện Viện Chính, Đại Lý Tự Khanh đến!”
Phỉ Tiềm sau một hồi suy nghĩ, liền hạ lệnh.
Không lâu sau, Vi Đoan vội vã đến.
Những ngày qua, việc Bùi Viện bỏ đi không một lời từ biệt khiến Vi Đoan lo lắng đến nỗi khóe miệng y gần như lở loét, tóc rụng từng sợi một. Mái tóc của người trung niên, rụng một sợi là mất đi mãi mãi…
Dù rằng Bùi Viện không phải do Vi Đoan trực tiếp tuyển chọn vào Tham Luật Viện, nhưng ít nhiều y cũng là người quản lý trực tiếp. Nếu bị quy tội quản lý không nghiêm, chẳng phải là sẽ bị cách chức sao? Chuyện này còn oan uổng hơn cả nỗi oan của Đậu Nga!
“Bỉ chức bái kiến chủ công!” Vi Đoan thấy Phỉ Tiềm, không dám chút lơ là, liền cung kính thi lễ.
“Ngồi đi.” Phỉ Tiềm chỉ vào chiếc ghế bên cạnh.
Vi Đoan tiếp tục hành lễ với Gia Cát Cẩn, rồi ngồi xuống một bên, lòng như ngồi trên đống lửa, thỉnh thoảng liếc nhìn Phỉ Tiềm, rồi cúi đầu, lát sau lại liếc nhìn, rồi lại cúi đầu.
Chốc lát sau, Tư Mã Ý cũng đến.
Tư Mã Ý liếc mắt nhìn Vi Đoan, liền đoán biết được đại khái sự tình, sau khi bái kiến Phỉ Tiềm, y cũng lặng lẽ ngồi xuống một bên.
Phỉ Tiềm bảo Gia Cát Cẩn thuật lại toàn bộ sự việc liên quan đến Bùi Viện.
Sau đó, Phỉ Tiềm nhìn qua Vi Đoan, rồi lại nhìn Tư Mã Ý, “Hai vị có ý kiến gì chăng?”
Vi Đoan vội vàng lên tiếng trước: “Khải bẩm chủ công, bỉ chức cho rằng, trong quẻ Thái của Kinh Dịch có câu, ‘Thượng hạ giao nhi kỳ chí đồng’, lại có quẻ Bĩ nói rằng, ‘Thượng hạ bất giao nhi thiên hạ vô bang’. Vậy nên, đạo làm quan, ắt phải khiến cho tình cảm từ trên đến dưới đều thông suốt, trên dưới một lòng mới tạo nên quẻ Thái…”
Vi Đoan vừa nói, vừa kín đáo quan sát sắc mặt của Phỉ Tiềm, thấy Phỉ Tiềm không tỏ vẻ gì đặc biệt, y mới nhẹ nuốt nước bọt, rồi tiếp tục, “Tình cảm của kẻ dưới bị ngăn chặn mà không thể thông suốt lên trên, trên dưới có sự ngăn cách, nên giao thì Thái, không giao thì Bĩ, từ xưa đã như vậy. Bỉ chức tài hèn đức mọn, nhờ ơn chủ công mà được từ thảo dân trở thành viên chức trong Tham Luật Viện, tài trí hạn hẹp mà trách nhiệm thì vô cùng, lòng có chí nhưng lực bất tòng tâm, thường cảm thấy hổ thẹn...”
Vi Đoan nói dứt khoát, không hề do dự:
"Nay có kẻ họ Bùi, không từ mà biệt, phụ lòng ân sủng của chủ công, bỏ mặc tình nghĩa đồng liêu, đây chính là đại thất nhân tâm. Bỉ chức cho rằng, mọi việc nếu không gần gũi với lòng người, phần nhiều đều là đại gian ác! Ví như Khai Phương của nước Vệ, dù là con của Vệ hầu, nhưng lại đi theo phụng sự cho quân Tề, dù thân chôn mẹ, nhưng vẫn không quay về quê hương. Mẹ còn không yêu thương, há có thể yêu thương quân vương? Loại nghịch tặc này cần phải nghiêm trị, làm gương cho thiên hạ, để răn đe kẻ khác!"
Lời Vi Đoan mạnh mẽ, dứt khoát, cho thấy y đã suy nghĩ kỹ càng.
Phỉ Tiềm trong lòng thầm cười.
Vi Đoan trước hết trình bày trách nhiệm của quan lại, sau đó thể hiện lòng trung thành, cuối cùng lên án và vạch rõ ranh giới với hành vi của Bùi Viện. Tất cả đều diễn ra suôn sẻ, không chút sơ sót.
Những gì Vi Đoan nói có sai không? Đương nhiên là không sai.
Nhưng thực tế thì sao?
Vi Đoan chỉ ra trách nhiệm của quan lại là "truyền đạt trên dưới," và viện dẫn Kinh Dịch như một lá cờ lớn để tỏ rõ rằng từ thời cổ đại đã nhận thức điều này, bề ngoài nghe có vẻ hoàn toàn hợp lý...
Nhưng liệu trách nhiệm của quan lại chỉ đơn thuần là "truyền đạt trên dưới"?
Haha.
Nếu một quan lại chỉ đóng vai trò như một cái loa phát thanh, hoặc một công cụ truyền thông, thì chẳng phải tốt hơn là mua một cái loa để đặt ở các cánh đồng, khi cần thì hét lên vài tiếng? Vậy thì cần gì phải có nhiều quan lại ngồi ăn bổng lộc? Chỉ cần ghi chú trên tài liệu rằng cái này gửi đi đâu, cái kia gửi đi đâu, chẳng phải nhân viên bưu điện cũng có thể làm được sao? Cần gì đến các quan lại chuyên trách "truyền đạt trên dưới"?
Đoạn thứ hai mà Vi Đoan nói nghe có vẻ là sự khiêm tốn, thể hiện rằng y khả năng hạn chế, nhưng thực tế lại ngụ ý rằng công việc của y rất nhiều, về việc Bùi Viện thì "lực bất tòng tâm"...
Công việc của Vi Đoan nhiều ư? Đúng là nhiều thật. Tất cả các luật lệ dường như đều xuất phát từ Tham Luật Viện, các điều khoản luật pháp lớn nhỏ, nếu muốn cẩn thận xem xét, tinh lọc từng điều khoản, thì e rằng vài chục năm cũng chưa chắc xong.
Nhưng nếu vài chục năm cũng chưa chắc làm xong, thì thêm một ngày hay bớt một ngày cũng không quan trọng đến vậy, không có nghĩa là phải ngày đêm chăm chỉ xem xét từng chữ trong luật pháp. Ít nhất trong mấy ngày nay, Vi Đoan không hẳn bận rộn đến thế, việc y nói mình rất bận chỉ là vì sợ phải chịu trách nhiệm mà thôi.
Cuối cùng, phần kết luận của Vi Đoan lại càng thú vị hơn...
Bề ngoài nghe có vẻ như đang chỉ trích và chê trách hành động của Bùi Viện, nhưng thực chất lại quy hành vi đó vào việc đi ngược lại với "nhân tâm," và lo sợ rằng Phỉ Tiềm không hài lòng, liền so sánh Bùi Viện với Khai Phương, nói rằng kẻ "tiểu nhân gian tà" như Bùi Viện, dù có được Tào Tháo thu nhận, cuối cùng cũng sẽ giống như Khai Phương khiến Tề Hoàn Công chết thảm, không nhận được kết quả tốt đẹp gì.
Phỉ Tiềm nghe những lời đầy ẩn ý của Vi Đoan mà không ngay lập tức bình luận, mà quay sang Tư Mã Ý, hỏi: "Trọng Đạt thấy thế nào?"
Tư Mã Ý khẽ gật đầu, "Thiên hạ này, việc gì cũng có nguyên nhân, lý lẽ thường có cội nguồn. Thấy vầng hào quang quanh mặt trăng thì biết sẽ có gió lớn, thấy đá ẩm thì biết sẽ có mưa to, đây là suy luận từ hiện tượng để hiểu bản chất, từ điều không đổi để suy ra vạn biến. Nay việc của họ Bùi đã có kết quả, có thể truy cứu để làm sáng tỏ tội lỗi... Nhưng theo thiển kiến của thần, không bằng điều tra nguyên nhân, mà phòng ngừa sự việc từ gốc rễ."
"Ngày nay, nhiều người lấy danh nghĩa giả dối để làm lợi cho bản thân. Miệng thì nói lời của Khổng, Lão, nhưng lòng lại không thực hành đạo của Nghiêu, Thuấn, tụ tập bè lũ ái danh, hợp thành một hội, lời lẽ thì bất mãn, luận bàn thì không vừa ý, tư kết bè phái, tự xưng là môn đệ của Nhan, Mạnh. Nhưng khi hành động, lời nói thì quá đáng, lời lẽ thì nặng nề, lời nói thì trách cứ người khác, chỉ huy kẻ dưới miệng lưỡi bừa bãi, tự mình thì thương xót mà thở dài."
Tư Mã Ý nói:
"Vậy nên dù có danh tiếng lẫy lừng, cũng không thể biết rõ về đức hạnh của người đó. Làm quan phải vừa có đức vừa có tài. Người có tài mà không có đức, tuy có thể dùng trong một thời gian ngắn, nhưng sớm muộn sẽ gây họa cho thiên hạ; người có đức mà không có tài, dù có trọng dụng cũng chẳng đem lại ích lợi gì. Nay xét người qua tài năng, nhưng làm sao để xét đức hạnh? Sự hiếu thảo phân ly, kẻ tài giỏi không biết đọc sách, chính là điều cản trở thời nay."
"Việc của Bùi Viện phải mượn cơ hội này để xem xét cả đức lẫn tài của mọi người. Hỏi xem công việc đã hoàn thành hay chưa, đức hạnh có tận trung với ân nghĩa của quân vương không, nếu tất cả đều không có gì đáng trách thì hãy để y tự ra đi, nếu có khuyết điểm, cần thẳng thắn chỉ ra, không để kẻ khác lấy đó làm gương xấu!"
Lời của Tư Mã Ý nghe có vẻ khéo léo hơn so với Vi Đoan.
Hoặc có thể nói là lời của Tư Mã Ý tiến xa hơn so với những gì Vi Đoan nói.
Có lẽ vì Tư Mã Ý không phải là cấp trên trực tiếp của Bùi Viện, nên khi nói về vấn đề này, y không có sự dè dặt và e ngại.
Vậy Tư Mã Ý có hoàn toàn đứng về phía Phỉ Tiềm không?
Rõ ràng là không.
Bởi vì vị trí của Tư Mã Ý không giống với Phỉ Tiềm, do đó khi bỏ qua những lời nói bóng bẩy của Tư Mã Ý, cũng có thể nhận thấy nhiều điều đáng suy ngẫm.
Vi Đoan là người gốc Trường An, tuổi đã cao, đảm nhận chức vụ Viện Chính Tham Luật, mọi người đều không thấy có vấn đề gì, nhưng Tư Mã Ý thì khác. Tư Mã Ý còn trẻ, ít nhất là trẻ hơn nhiều so với những kẻ tự xưng là "học sĩ uyên thâm," mà trong nhiều trường hợp, tuổi trẻ chính là tội lỗi.
Phỉ Tiềm bổ nhiệm Tư Mã Ý làm Đại Lý Tự Khanh, tuy dưới quyền của Phỉ Tiềm không có khái niệm "Tam công Cửu khanh," nhưng theo cách hiểu của người đời trước, vị trí này cũng gần như tương đương với Cửu khanh, mà họ Tư Mã lại không phải dòng họ nổi danh ở Quan Trung, hiện tại cũng không thuộc vào hàng thế gia hiển hách của Đại Hán.
Gia tộc Tư Mã chỉ thật sự nổi danh sau khi cả nhà Tư Mã Ý đều làm quan.
Hiện tại, danh tiếng của Tư Mã Huy, Thủy Kính tiên sinh, chưa đủ để ủng hộ vị trí của Tư Mã Ý, những lời dị nghị mà Tư Mã Ý phải chịu đựng không ít, gặp phải nhiều người tươi cười đối diện nhưng sau lưng lại đâm chọc.
Vì vậy, lời đề xuất của Tư Mã Ý rất đơn giản: Điều tra!
Không chỉ điều tra Bùi Viện, mà còn điều tra tất cả các quan lại khác!
Phỉ Tiềm cũng nhận thấy, đề xuất này của Tư Mã Ý còn chứa đựng những ý nghĩa sâu xa hơn, chỉ là hiện tại Phỉ Tiềm chưa hoàn toàn thấu hiểu hết.
So với Tư Mã Ý, Vi Đoan tuy lớn tuổi hơn, nhưng những trải nghiệm của y dường như chẳng giúp ích được gì nhiều!
Haha…
Phỉ Tiềm khẽ cười.
Vậy mới nói, việc dựa vào cái gọi là phẩm đức để quy định hành vi của quan lại, chẳng khác nào mơ mộng viển vông. Những gì Phỉ Tiềm nói trước đây về "Lễ," nếu không thực hiện cụ thể, thì tất cả chỉ là hư ảo.
Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín là "Ngũ thường" của Nho gia, Khổng Tử đưa ra "Nhân, Nghĩa, Lễ," Mạnh Tử bổ sung "Trí," Đổng Trọng Thư thêm vào "Tín," thể hiện rằng năm điều này là tiêu chuẩn hành vi cơ bản nhất của tất cả học đồ Nho gia, những người học kinh văn, và là quy tắc đạo đức tối thiểu mà Nho gia khuyến khích.
Nhưng đáng tiếc, cái gọi là "tiêu chuẩn cơ bản nhất," "quy tắc tối thiểu" này…
Các đệ tử Nho gia, những người học kinh văn, thường xuyên hô hào "Ngũ thường" như châm ngôn cuộc sống, nhưng khi trở thành quan lại, họ lại thường không theo lý trí mà theo dục vọng.
Nếu vấn đề này trở thành "thông lệ," thậm chí được tầng lớp cai trị công nhận là "thông lệ," thì quả thật là đáng quan ngại.
Ai cũng biết, đầu óc không thể ở dưới đáy, nhưng khi những người này, những kẻ nắm giữ quyền lực trong triều đình, vốn hằng ngày tỏ ra đạo mạo, lại thực sự hành động theo dục vọng, những việc họ làm thường khiến người ta phải thở dài ngao ngán…
Phỉ Tiềm suy nghĩ:
"Nếu nói rằng đạo đức của cả xã hội chưa đạt đến mức độ cao nhất định, thì việc dựa vào lợi ích sẽ hiệu quả hơn là dựa vào đạo đức."
"Thế nhưng, đôi khi, nói về lợi ích cũng chưa chắc mang lại kết quả tốt."
"Triều Tống là một ví dụ điển hình của việc 'cùng sĩ đại phu chia sẻ thiên hạ,' ngay cả hoàng đế cũng nói vậy, và thực sự đã làm như vậy. Hoàng tộc thực sự chia sẻ lợi ích với tầng lớp quan lại, sĩ phu, vì vậy, trong một mức độ nào đó, tầng lớp sĩ phu thời Tống bảo vệ triều đình thực chất là bảo vệ lợi ích của chính họ."
"Tạm không bàn đến việc chế độ chính trị của triều Tống là tốt hay xấu, nhưng khi nhà Tống diệt vong, không phải ai cũng công nhận cái gọi là 'lợi ích chung' này. Trong số 328 tiến sĩ của hai triều Tống Lý Tông và Tống Độ Tông, sau khi nhà Nguyên nổi lên, chỉ có 71 người hy sinh vì nước, chiếm 21,65%; 174 người rút lui ẩn dật, không phục vụ nhà Nguyên, chiếm 53,05%; còn lại 83 người đầu hàng và phục vụ triều Nguyên, chiếm 25,3%."
"Điều này chứng tỏ rằng, dù có cả ngày tuyên truyền về lợi ích chung, nhưng kết quả thực tế cũng chỉ ở mức trung bình. Số lượng sĩ phu thời Tống sẵn sàng đứng ra chống cự không vượt quá một phần tư, và phần lớn chọn cách giữ thái độ bàng quan, tự coi mình không liên quan."
"Đến triều Minh, tình hình còn tệ hơn."
"Triều Minh thì cố gắng thu gom quyền lực về tay hoàng tộc và vương gia. Ngay từ đầu, yêu cầu đối với quan lại đã rất cao, hệ thống trừng phạt quan tham cũng rất nghiêm ngặt, và triều đình tôn sùng đạo đức, đặc biệt là phẩm hạnh của quan lại, yêu cầu họ phải liêm khiết, chấp nhận sống trong cảnh nghèo khó dù mức lương rất thấp."
"Nhưng kết quả thì sao?"
"Nghĩ đến cũng biết, yêu cầu như vậy trong bối cảnh xã hội thời Minh là không thể thực hiện được."
"Đặt ra tiêu chuẩn đạo đức quá cao, không phù hợp với đa số, chỉ dẫn đến việc toàn xã hội đầy rẫy những kẻ giả nhân giả nghĩa, làm giảm cả mức độ đạo đức thực sự."
"Nếu một xã hội tuyên truyền chủ nghĩa vị tha và thực hiện nó, đó là xã hội lý tưởng nhất."
"Khi cả xã hội đều đạt được mức đạo đức cao, mọi người đều sống vì người khác, mọi người vì ta, ta vì mọi người, kiểu xã hội cuối cùng mà hắn râu dài từng tôn sùng có lẽ là như vậy. Đó là mô hình xã hội cao cấp mà nhân loại hướng tới."
"Khi đạo đức chưa đủ, nếu tuyên truyền chủ nghĩa vị kỷ và thực hiện nó, mọi người đều biết rằng xã hội chỉ toàn kẻ vị kỷ, nên cần phải xây dựng cơ chế ràng buộc hoàn chỉnh để thực hiện sự hợp tác xã hội, thiết lập hệ thống kiểm soát và cân bằng quyền lực nghiêm ngặt, luôn đề phòng, coi tất cả mọi người là kẻ xấu nhất. Trong một mức độ nào đó, một xã hội như vậy, miễn là luật pháp được duy trì tốt, thì cũng không tệ."
"Mô hình xã hội rắc rối nhất là tuyên truyền chủ nghĩa vị tha nhưng thực hiện chủ nghĩa vị kỷ, điều này dẫn đến việc toàn xã hội đầy rẫy những kẻ vị kỷ tinh vi, đặc biệt là trong tầng lớp quan lại, càng rắc rối hơn. Cơ chế kiểm soát và cân bằng xã hội chưa được thiết lập, đạo đức chỉ nằm trên đầu lưỡi, lương tâm chỉ là hình thức, kết quả là như Lý Trị từng nói: 'Bề ngoài là học đạo, bên trong là mưu cầu giàu sang, khoác lên mình vẻ nho nhã, nhưng hành động như chó lợn.' Quan lại triều Minh phần lớn là như vậy."
"Không phải nói rằng quan lại triều Tống tốt hơn quan lại triều Minh, cũng không phải nói rằng quan lại triều Minh đều tệ, nhưng nhìn chung, giữa kẻ giả nhân giả nghĩa và kẻ tiểu nhân chân thật, đa số có lẽ sẽ chọn tiểu nhân chân thật hơn là ghét kẻ giả nhân giả nghĩa."
"Vậy đối với Phỉ Tiềm hiện tại, khi đối diện với sự việc như của Bùi Viện, nên nghe theo ai? Tiếp theo nên làm gì?"
"Điều quan trọng là Phỉ Tiềm cần xác định hướng đi nào?"
"Là hướng của quân tử?"
"Hay của tiểu nhân?"
Danh Sách Chương:
Bạn đang đọc truyện trên website MeTruyenVip.com
BÌNH LUẬN THÀNH VIÊN
06 Tháng chín, 2019 00:06
Bị khó phủi mông bỏ đi lắm...về lại kinh châu thì đâu cò quyền hành gì
05 Tháng chín, 2019 20:31
Bị chắc chắn cũng thiếu lương, phải lấy từ tụi nhà giàu và chắc chắn sẽ lục đục các kiểu và cuối cùng Bị phải chọn hoặc cường công, hoặc ăn xong phủi mông bỏ đi. Mà cơ bản Bị sẽ chọn phương án sau =))
05 Tháng chín, 2019 20:27
Cơ là so ai mặt dày chịu đc thôi. Tiềm thiếu lương, nên lựa chọn cho Dương Tu 1 cơ hội thay vì trở mặt. Song song là giảm số lượng quân tốt, xài tinh binh đóng thủ 3 thành làm cá ướp muối
05 Tháng chín, 2019 15:12
Dụ địch, tâm lý chiến, giảm quân số ở tiền tuyến nhưng lại bổ sung quân tinh nhuệ chuyên đánh địa hình rừng núi. Thể hiện ra là đị chậm đánh chắc để phe liên quân sốt ruột quay ra tâm lý rồi nội đấu, sau đó hốt hết cả bọn. tất nhiên quá trình thì yêu nghiệt hoành hành, đoán chibhs xác là méo được.
05 Tháng chín, 2019 13:10
Tiềm đang chơi con dao 2 lưỡi. Khả năng 1 85% là trai cò với ngư ông, Bị với Chương nội đấu, tại khách đến mà ko giúp chủ nhà, thì phải về. Khả năng 2 là 15% 1 thằng ăn thằng còn lại và mạnh hơn. nhưng rất khó xảy ra tại vì chưa tính đến chuyện tướng tá 2 bên ko hợp nhau.
05 Tháng chín, 2019 11:40
Đóng quân chờ Lưu Bị đến đánh. Mặc dù main phải đánh nhanh, nhưng cũng có thể điều chỉnh thời gian. Lưu Bị thì ko chờ được.
05 Tháng chín, 2019 11:16
ai giải thích hộ cái chiến lược của Phỉ Tiềm khi chỉ đóng quân dọc tuyến Hán Xương - Lãng Trung - Quảng Hán với. Đây là muốn làm gì, vì sao lại chắc thắng. Tui nghĩ có thể là dụ địch nhưng cảm thấy ko thuyệt phục lắm.
05 Tháng chín, 2019 01:03
Lưu bị nghèo tới mức đi vét hàng thừa của ku Tiềm cũng coi là bữa ăn ngon, khao thưởng quân lính há há.
04 Tháng chín, 2019 18:25
Bug rõ *** thế thì tui nghĩ là hố đó ông :)))))
04 Tháng chín, 2019 12:37
chương 1468 sao lại xuất hiện mã siêu nhỉ, nhớ đi công thành bị bắn chết rồi mà ở chương 1357, bug à
03 Tháng chín, 2019 13:40
Ầy, nói nhỏ thôi, các chuyện khác tôi cũng đi đọc chùa đấy =)))
02 Tháng chín, 2019 23:45
tôi còn 4 vàng mà không đề cử cho ông được.
02 Tháng chín, 2019 23:44
mấy cái đề cử này làm sao có để đề cử mí lại có tác dụng gì cho dịch giả vậy ông?
01 Tháng chín, 2019 14:50
lưu bị được buff luck giảm độ khó. Vì để đánh Tiềm mà mấy nơi cứ đưa lương với lính vào mà chả cần kinh doanh gì. Vừa tới nơi cái cho buff gấp đôi quân số rồi.
01 Tháng chín, 2019 10:25
Ăn lễ vui vẻ, anh em đợi bom đạn của lão :3
01 Tháng chín, 2019 10:24
Đùa lão chứ, nãy nhắn dài lắm mà bị lag còn có 2 chữ
01 Tháng chín, 2019 08:52
Thích...Ahihi
01 Tháng chín, 2019 07:45
Thích chưa?
31 Tháng tám, 2019 20:21
Rất cố gắng. a Nhũ ghi nhận thành tích của bạn....
Yêu rụng nụ luôn
31 Tháng tám, 2019 17:57
:))))
31 Tháng tám, 2019 14:03
mềnh cũng tức lắm á, mình tức mà mình đọc xong toàn nhấn like bắn tim không á, quá đáng lắm luôn á :v
31 Tháng tám, 2019 12:43
thực ra tiềm còn có 1 kỹ năng đặc thù ít khi xài là lấy tiền đập mặt đối thủ. Từ Bắc sang Tây, kỹ năng phát động là đối thủ chỉ có sấp mặt phụ khoa.
31 Tháng tám, 2019 12:16
Đã xác minh được. Cám ơn 51 đề cử của ông Chấp Kiến nhân.
Mấy ông khác xem mà làm đi...
Toàn đọc chùa.... Giận hết sức...
31 Tháng tám, 2019 12:08
Cám ơn ông nào vừa làm quả 50 đề cử tặng tui nhé....
Sắp 2/9 mà mấy ông cứ thế này, ngại bỏ mẹ.....
Cứ tiếp tục phát huy tinh thân như thế nhé....
Yêu mấy ông vãi phụ khoa....
Tối nay 6h30 tui coi MU rồi.
Mai tui trực nguyên ngày....
Ngày 2/9 nếu không có vấn đề gì thì tui trả chương nhé.....
31 Tháng tám, 2019 11:29
Lưu Bị chỉ có mỗi cái tai to tay dài, không có tiền. Chuẩn bị đấu với 1 anh cực giàu. Liệu thổ hào có thể dùng tiền đập chết điểu ti muốn nghịch tập, hay đóng vai trò vận chuyển đại đội trưởng? Hồi sau sẽ rõ.
BÌNH LUẬN FACEBOOK
