Nếu như các vị "Thượng đế" ở hậu thế nhìn nhận các cuộc chiến trong lịch sử, ắt hẳn sẽ luôn tìm ra những chỗ có thể chỉ giáo, ví như tại sao phe này không làm thế, hoặc là phe kia đã sai lầm ở đâu, thậm chí còn có thể cao giọng mà bảo rằng: "Lặp đi lặp lại chẳng phải đều là những thủ đoạn này sao, cớ gì lại không hiểu những điều căn bản chứ?"
Chỉ cần có bàn phím trong tay, còn ngại gì thiên hạ anh hùng?
Đáng tiếc thay, những "anh hùng bàn phím" mãi mãi không thể hiểu rõ chiến tranh thực sự là gì.
Ngay cả Phỉ Tiềm cũng không dám nói rằng mình hiểu rõ chiến tranh, chỉ có thể nói rằng hắn ít nhiều cũng thấu được rằng chiến tranh không phải là toàn bộ thế giới.
Phỉ Tiềm cũng không kịp nhận được chiến báo xảy ra tại Liêu Đông. Dẫu cho biết rằng sau khi Công Tôn Độ chết, vài người con của hắn vẫn đấu đá lẫn nhau vì quyền thừa kế "gia sản", hoàn toàn không để ý ngoại địch đã chạm tới cửa nhà, có lẽ hắn cũng chỉ thở dài một tiếng mà than rằng: Bài học duy nhất mà con người học được từ lịch sử, chính là con người không thể học được bất cứ bài học nào từ lịch sử.
Giống như sau khi Viên Thiệu chết, các con của hắn cũng tranh đấu không ngừng.
Thật ra, Phỉ Tiềm không biết rằng câu nói mà hắn vừa nghĩ đến đã bị biến tấu một phần... Nếu cụ Hegel biết được, hẳn sẽ không nhịn được mà bật nắp quan tài mà ngồi dậy.
Trong các bản dịch văn học, chỉ cần một chút lệch lạc cũng dễ dàng dẫn đến những vấn đề như thế. Giống như câu chuyện về "bông tuyết", câu nói này vốn là của Hegel, nhưng ý tứ của hắn không hề mang sắc thái bi quan như vậy. Thực ra, Hegel muốn nói rằng cần phải "tiến cùng thời đại", bởi lịch sử cũ không thể giải quyết được những vấn đề mới, giống như "không ai có thể bước vào cùng một dòng sông hai lần".
Vậy nên, điều Hegel thực sự muốn nói là: Giống như con người không thể bước vào cùng một dòng sông hai lần, mỗi tình thế mà nhân dân và quốc gia gặp phải đều mới mẻ và độc nhất vô nhị. Vì thế, không thể bảo thủ với giáo điều, càng không thể rập khuôn theo kinh nghiệm lịch sử.
Tại sao hậu thế lại trích dẫn câu nói này một cách sai lệch như vậy? Là ai đã thay đổi từ "nhân dân và quốc gia" thành "nhân loại", rồi không tiếc công sức tuyên truyền câu nói ấy một cách ngạo mạn như thế? Những người đó rốt cuộc có mục đích gì?
Thực ra rất đơn giản, người hiểu thì tự nhiên sẽ hiểu...
Giống như Phỉ Tiềm lúc này đang đối diện với Ngụy Diên. Trong lịch sử, Ngụy Diên thường được mô tả là kẻ ngạo mạn khó thuần phục, phía sau đầu có tướng phản, khó mà khống chế. Vậy, liệu Phỉ Tiềm có nên đề phòng Ngụy Diên chăng?
Điều đầu tiên có thể khẳng định là Ngụy Diên không phải kẻ ngu dốt.
Nếu Ngụy Diên thật sự ngu dốt, làm sao hắn có thể giữ chức Thái thú Hán Trung trong nhiều năm, trở thành lá chắn phía bắc của Thục quốc và nhiều lần tham gia Bắc phạt? Vậy thì tại sao một người như thế lại bị lịch sử khắc họa thành một kẻ hồ đồ?
Sự thật rốt cuộc là gì?
Vì thế, nếu dựa vào những tấm gương lịch sử để giải quyết vấn đề, hoặc nghĩ rằng chỉ cần đọc qua vài lần "Xuân Thu" thì đã thấu triệt đạo trị quốc, hoặc nhớ tên ba mươi sáu kế sách là cho rằng đã hiểu hết binh pháp, e rằng sẽ gặp phải đại họa...
Ngụy Diên chưa chắc đã là Ngụy Diên của lịch sử, hoặc chí ít cũng không phải là Ngụy Diên trong các bản sử sách ghi chép. Điều này, Phỉ Tiềm đã sớm nhận ra qua những kinh nghiệm trước đó.
Vậy nên, không những Phỉ Tiềm không có ý khống chế Ngụy Diên, mà khi biết tin Ngụy Diên sắp tới, hắn còn dẫn theo một số quan lại ra ngoài thành để đón tiếp. Ngụy Diên sau nhiều năm không gặp Phỉ Tiềm kể từ lần trước tại Xuyên Thục, khi thấy Phỉ Tiềm đích thân ra đón, không kìm nén được cảm xúc mà nước mắt tuôn rơi...
Trong tiệc gió đón Ngụy Diên, ăn uống vui vẻ, nghỉ ngơi vài ngày, khi Ngụy Diên đến phủ Phiêu Kỵ tướng quân, không phải là vào đại sảnh mà Phỉ Tiềm cho hắn đến một gian viện bên cạnh...
Ngụy Diên có chút bất ngờ, và nhiều hơn là cảm động. Bởi theo quan niệm của người Hán thời bấy giờ, nếu là chính sảnh, thì đó là nơi đàm luận công việc một cách chính thức, còn việc được tiếp đón ở thiên sảnh của phủ Phiêu Kỵ cho thấy chủ nhân không coi Ngụy Diên là người ngoài, điều này đối với Ngụy Diên là một vinh dự lớn.
Trong lịch sử, việc Ngụy Diên và Dương Nghi đối đầu nhau, một phần là do tính cách của Ngụy Diên, nhưng phần khác có lẽ cũng ẩn chứa những thủ đoạn ngầm phía sau. Xét cho cùng, thông tin liên lạc Hán đại vốn không phát triển, một người ở Hán Trung, người kia thường trú tại Thành Đô, mà những lời nói xấu về nhau lại có thể truyền đến tai đối phương một cách "kịp thời" và "chính xác". Điều này chẳng phải rất kỳ lạ sao?
Hiện tại, Ngụy Diên không có "đối thủ" như thế. Trên Ngụy Diên còn có nhiều tướng lĩnh khác, và ở một góc độ nào đó, Ngụy Diên chỉ là người ít kinh nghiệm. Trong quân Phiêu Kỵ, có nhiều tướng được binh lính tôn trọng và uy nghiêm hơn Ngụy Diên, như Từ Hoảng, một trong những người đứng đầu bên cạnh Phỉ Tiềm.
Đối với một võ tướng, đặc biệt là những người như Từ Hoảng và Ngụy Diên, đứng đầu một quân đội, sự thử thách không chỉ nằm ở võ nghệ cá nhân. Có lẽ trong cuộc đấu đơn lẻ, Ngụy Diên không kém Quan Vũ, Trương Phi, nhưng nếu xét về mặt chiến lược toàn diện, Ngụy Diên vẫn có điểm yếu.
Đặc biệt, khi đề cập đến đại chiến lược, khuyết điểm này của Ngụy Diên càng lộ rõ.
Trong Tam Quốc Diễn Nghĩa, có lẽ điều này chưa được thể hiện nhiều, vì có lẽ La Lão Tiên Sinh muốn tôn vinh Gia Cát Lượng với khả năng tiên đoán thiên hạ, qua việc sau khi chết vẫn có thể làm Tư Mã Ý sợ hãi mà lui binh, còn tính toán cả tội Ngụy Diên xông vào trung quân trướng. Do đó, trong hầu hết thời gian, Ngụy Diên bị miêu tả là tướng thuộc nhóm võ dũng, thường giả bại để rút lui, một chiêu thức lặp lại không dưới mười lần.
Nhưng trong các trận chiến lịch sử thực sự, điều thử thách không chỉ là võ dũng.
Ngụy Diên chủ yếu nổi bật sau khi trở thành Thái thú Hán Trung.
Trong trận chiến Hán Trung, Ngụy Diên chưa được tính đến, bởi trước hắn còn có Trương Phi, Triệu Vân, Mã Siêu, Hoàng Trung...
Vì thế, bất kể là trong lịch sử hay hiện tại, Ngụy Diên vẫn chưa có nhiều kinh nghiệm và danh tiếng.
Từ Hoảng lại khác.
Trong lịch sử, Từ Hoảng vốn là một tướng chuyên về chỉ huy, có thể nói rằng, dưới trướng Tào Tháo, chiến công của Từ Hoảng chỉ đứng sau Hứa Chử, vô cùng xuất sắc, đã tham gia hầu hết các trận chiến lớn dưới trướng Tào Tháo.
Hiện tại cũng vậy. Từ Hoảng có nhiều kinh nghiệm hơn trong việc chỉ huy binh lính và chiến trận, đã từng chỉ huy hàng vạn binh mã, và võ lực cá nhân của hắn cũng không thua kém Ngụy Diên. Vì vậy, Ngụy Diên trước mặt Từ Hoảng cũng không dám kiêu căng, luôn giữ lễ nghĩa chu đáo, kính cẩn chào hỏi.
Phỉ Tiềm hướng về phía Từ Hoảng nói: "Lần này, mời hai vị tướng quân đến đây là để bàn giao công việc phòng thủ Xuyên Thục. Văn Trường đã ở Xuyên Thục nhiều năm, hiểu rõ tình hình nơi đó, lại giỏi chiến đấu trong địa hình rừng núi, có nhiều kinh nghiệm... Công Minh, nếu có điều gì chưa rõ, cứ hỏi thẳng hắn... Văn Trường cũng nên dốc lòng chỉ dạy..."
Ngụy Diên nghe vậy, cảm thấy vinh hạnh, liền lớn tiếng đáp lại.
Phỉ Tiềm gật đầu, rồi lại nói với Ngụy Diên: "Công Minh giỏi quản lý quân sự, lại có tài mưu lược. Các quân sự trọng yếu của Quan Trung tam phụ đều do một tay Công Minh lo liệu. Văn Trường không ngại hỏi thêm, ắt sẽ có nhiều thu hoạch..."
Ngụy Diên lại kính cẩn hành lễ với Từ Hoảng, không có chút nào vẻ kiêu ngạo.
Từ Hoảng khiêm tốn đáp lại rằng học hỏi lẫn nhau...
Phỉ Tiềm khẽ gật đầu.
Có lẽ trước mặt là một chuyện, sau lưng lại là chuyện khác, nhưng dù vậy cũng không sao. Bởi lẽ, lúc này, những thay đổi trong quân sự đã bắt đầu nhen nhóm từ lâu.
Phỉ Tiềm dẫn Từ Hoảng và Ngụy Diên vào một gian phòng nhỏ liền kề với sảnh bên. Bên trong gian phòng này, có các sa bàn lớn mô phỏng theo địa hình, bao gồm Quan Trung tam phụ, Bắc Địa Âm Sơn, Xuyên Thục Hán Trung, và Lũng Tây Lũng Hữu.
Phỉ Tiềm ra lệnh cho người hầu đem sa bàn Quan Trung tam phụ và sa bàn đại diện cho Xuyên Thục đặt cạnh nhau trước mặt họ. Sau đó, Phỉ Tiềm chỉ vào những đường trắng trên sa bàn tượng trưng cho các con đường, cùng với những quân trại đỏ được bố trí dọc theo các con đường ấy mà nói: "Đây là bố trí quân sự và tổng quan đường xá của hai vùng Quan Trung và Xuyên Thục... Hai vị có nhận ra điều gì chăng?"
Trên sa bàn của Quan Trung, những đường trắng đan xen như mạng nhện, với những quân trại đỏ giống như những con nhện đang rình mồi. Còn sa bàn Xuyên Thục, mặc dù tương tự, nhưng quân trại đỏ tập trung gần Thành Đô, và ở phía đông và nam của vùng Xuyên Thục thì quân trại thưa thớt hơn.
Từ Hoảng và Ngụy Diên thoạt đầu không hiểu ý của Phỉ Tiềm, nên không ai dám lên tiếng.
Phỉ Tiềm chỉ vào những con đường trắng như mạng nhện ở Quan Trung mà nói: "Đường Quan Trung, vốn dĩ đều là thương đạo... Thương đạo, nghĩa là con đường dành cho thương nhân, nhưng nhược điểm của thương đạo... hai vị có biết chăng?"
"Nhược điểm của thương đạo?"
Từ Hoảng và Ngụy Diên đều khẽ nhẩm lại, lòng không khỏi băn khoăn, vì chưa bao giờ họ nghĩ đến vấn đề này.
Khi Phỉ Tiềm bắt đầu xây dựng kinh tế thương mại toàn diện, vì không có đủ ngân quỹ để mở thêm đường, nên hầu hết những con đường ban đầu đều do các đoàn thương nhân tự khai phá.
Thương nhân, để theo đuổi lợi ích, có thể bất chấp hiểm nguy, xem thường luật pháp, nên việc mở đường kiếm lời với họ không có gì lạ.
Xa xưa trong truyền thuyết, từ thời Hoàng Đế, Viêm Đế, và Nghiêu, Thuấn, Vũ khi còn làm thủ lĩnh bộ lạc, giao thông trên đất Hoa Hạ đã có tiến triển rõ rệt. Đến khoảng 2000 năm trước Công Nguyên, người Hoa Hạ đã có những con đường rộng đủ cho xe trâu và xe ngựa lưu thông.
Tất nhiên, "rộng" ở đây chỉ là tương đối mà thôi.
Đến thời Thương, những thương nhân, vì muốn buôn bán hàng hóa, đã ghi lại việc xây dựng và bảo dưỡng đường sá. Tổ tiên của Thương Thang đã dùng trâu ngựa, mở ra những con đường xa xôi để buôn bán, khai sáng cho việc sử dụng động vật kéo làm phương tiện vận chuyển. Qua hàng trăm năm khai phá từ thời Hạ và Thương, đến thời Tây Chu, hệ thống đường sá Hoa Hạ đã có những bước phát triển đáng kể.
Vào thời Chu, giữa hai kinh đô còn có một con đường rộng lớn gọi là "Chu đạo", được mở ra để phục vụ giao thông, sau đó từ hai kinh đô, các con đường được mở rộng ra tứ phương, tạo thành một mạng lưới đường sá với các cấp bậc khác nhau, trở thành nền tảng cho hệ thống giao thông của Hoa Hạ.
Còn thời nhà Tần thì khỏi phải bàn. Con đường Trì Đạo, có thể coi là quốc lộ đầu tiên của Hoa Hạ, từ chiến lược đến thực tiễn, đã vượt xa bất kỳ quốc gia nào trên thế giới vào thời điểm đó.
Đến Hán đại...
Xét trên một phương diện nào đó, nhà Hán không phát triển hạ tầng giao thông dựa trên nền tảng của nhà Tần. Điểm duy nhất đáng chú ý là họ mở ra Con đường Tơ lụa trên bộ. Nguyên nhân cũng bởi đầu triều Hán, đất nước còn hoang tàn, kinh tế suy yếu, và hơn nữa, việc nhà Hán áp dụng chế độ phân phong đã dẫn đến sự lộng quyền của các tiểu quốc, khiến việc thu thuế thương mại trở nên phức tạp. Trên cùng một con đường, có thể có hàng chục đến hàng trăm trạm thu phí. Trong bối cảnh như vậy, làm sao hệ thống đường sá có thể phát triển?
Ngoại trừ Con đường Tơ lụa, nhà Hán thực sự không chú trọng phát triển giao thông đường bộ, thậm chí không bằng nhà Đường.
Lần kế tiếp mà Hoa Hạ phát triển mạng lưới giao thông quy mô lớn, đặc biệt là ở miền đông và đông nam, phải đợi đến thời Tống.
Và triều Tống cũng chính là thời đại mà thương mại phát triển rực rỡ.
Tuy chỉ dựa vào thương nhân để mở đường có thể mang lại một số tiện ích nhất định, nhưng cũng dẫn đến nhiều vấn đề không nhỏ.
Từ Hoảng trầm ngâm một lúc, rồi chỉ vào một số khu vực hẻo lánh hơn mà nói: "Thương nhân lấy lợi làm trọng, do đó... nếu không có lợi nhuận, sẽ không có đường thông qua."
Phỉ Tiềm gật đầu tỏ ý đồng tình.
Đây chính là vấn đề lớn nhất khi thương nhân mở đường. Không kể đến những khu vực hiểm trở như núi non, vực sâu, chỉ riêng những nơi thông thường, sự khác biệt giữa Quan Trung và Xuyên Thục đã rất rõ ràng. Ở Quan Trung, do dân cư đông đúc, thôn ấp trải khắp, nên đường sá nối liền bốn phương. Còn ở vùng Xuyên Thục, dù cũng là nơi bốn bề núi non bao bọc, nhưng đường sá ở phía tây của Xuyên Thục lại nhiều hơn so với phía đông. Ngoài những yếu tố địa lý, vấn đề chính là vùng Ba Tây có dân cư đông đúc, thương mại phát đạt, trong khi Ba Đông thì dân cư thưa thớt, lợi nhuận thấp, cho nên ngoài một số quan đạo chính yếu, hầu như không có đường nào khác.
Những việc mà thương nhân không thể làm được, tự nhiên phải xem xét từ góc độ quân sự.
Phỉ Tiềm bước lên vài bước, đến trước sa bàn của Hán Trung.
"Quan Trung và Hán Trung, hiện nay có một số lối đi khả dĩ: Tử Ngọ, Đãng Lạc, Bào Hiệp, Trần Thương..." Phỉ Tiềm vừa nói vừa chỉ vào sa bàn, "Trần Thương đã cũ, Đãng Lạc và Bào Hiệp đang dần mở rộng, còn Tử Ngọ Đạo thì…"
Phỉ Tiềm bất giác liếc nhìn Ngụy Diên.
Ngụy Diên tưởng rằng Phỉ Tiềm đang hỏi về tình hình Tử Ngọ Đạo, liền tiếp lời: "Tử Ngọ Đạo hiểm trở, nếu dùng binh tinh nhuệ leo núi thì có thể qua, nhưng nếu muốn dùng xe cộ, thì khó lòng."
Phỉ Tiềm gật đầu, "Đúng vậy. Do đó, hiện nay, đường sá này dùng cho thương mại thì đủ, nhưng muốn dùng cho quân sự thì chưa thỏa đáng. Vì thế phải mở rộng thêm đường… chỉ là việc khai mở đường sá, chi phí không hề nhỏ."
“Dùng binh chi đạo, nội để ổn định, ngoại để chống địch…” Phỉ Tiềm chậm rãi nói, “Lại còn yếu tố ‘binh quý thần tốc’... Đất Hán Trung và Xuyên Thục là nơi giao thương trọng yếu giữa nam bắc, lại còn có nhu cầu nối liền đông tây, nên thương đạo, quân đạo, kho lương, quân trại, mỗi thứ đều có công dụng riêng, cần phải lên kế hoạch tỉ mỉ…”
Phỉ Tiềm quay lại nhìn Từ Hoảng và Ngụy Diên: “Hiện nay, vùng Hán Trung và Xuyên Thục đã được định vị sơ bộ, các tộc Khương, Tung, Ba, Để đều đã bị giáng một đòn nặng nề, không còn sức phản kháng, đây chính là thời cơ tốt nhất...”
Chiến tranh chỉ là công cụ để phá vỡ những quy tắc khi không thể đạt được thỏa thuận bằng "đàm phán hòa bình". Và giờ đây, từ Quan Trung đến Lũng Hữu, từ Hán Trung đến Xuyên Thục, thêm vào đó, đám sĩ tộc hầu hết đều bị cuốn hút bởi Thanh Long Tự đại luận, nghĩa là từ hào cường địa phương đến các tộc man rợ vùng sơn dã, từ sĩ tộc con cháu đến bách tính thôn quê, tạm thời sẽ không ai dám nhảy ra gây rối với Phỉ Tiềm. Chẳng phải đây là thời gian tốt nhất hay sao?
Muốn giàu, trước hết phải sửa đường.
Câu nói này ở hậu thế dường như ai cũng thuộc lòng, nhưng không chỉ là khẩu hiệu. Nếu không có danh hiệu "cuồng đại kiến thiết", thì khi đối mặt với thiên tai, nhân họa, sức chống chịu của người Hoa Hạ ít nhất sẽ bị giảm đi ba phần!
“Công Minh…” Phỉ Tiềm tiếp tục hỏi, “Vùng ải Đồng Quan, lấy nguyên làm giới, phân ra phương thức chuyển vận thượng, hạ, nội, ngoại, ngươi nghĩ sao?”
Từ Hoảng gật đầu đáp: “Quả là phương pháp hay.”
Địa hình ải Đồng Quan hiểm trở, đây là điều ai cũng biết. Trên địa hình hiểm yếu như vậy, không chỉ đi năm dặm trường bản đã khó, mà leo lên Lân Chỉ nguyên còn khó hơn. Người, ngựa, xe cộ và các loại hàng hóa, nếu đi thành hàng dài, bị kẹt lại một lúc ở năm dặm trường bản, rồi mắc trên đường núi của Lân Chỉ nguyên, thì sẽ trở thành thảm họa...
Về cơ bản, giống như một con đường bốn làn xe đột nhiên thu hẹp lại thành đường một chiều tại Đồng Quan, có thể tưởng tượng lưu thông sẽ bị tắc nghẽn nghiêm trọng như thế nào. Nếu không áp dụng phương pháp chuyển vận nội ngoại, sử dụng cơ giới để nâng hạ hàng hóa mà vẫn giữ nguyên cách thức vận chuyển cũ, thì tốc độ và tần suất vận chuyển sẽ bị giảm sút đáng kể.
Khi giải quyết được điểm nghẽn, tự nhiên dòng chảy hàng hóa sẽ được tăng tốc.
Cách tư duy sẽ quyết định hướng cải tiến kỹ thuật, mà sự cải tiến kỹ thuật sẽ mang lại lợi ích lớn hơn.
Phỉ Tiềm chỉ vào phần sa bàn đại diện cho dãy núi cao ngất ở rìa biên giới: “Pháp Đồng Quan có thể áp dụng cho các lộ Tử Ngọ, Đãng Lạc, Bào Hiệp, Trần Thương hay không? Nơi nào có thể dùng, nơi nào là tốt nhất, hai vị tướng quân hãy bàn bạc quyết định. Sau đó, Công Minh có thể đích thân kiểm tra thực địa, rồi báo cáo lại cho ta, để ta phái thợ thủ công và dân phu đến tu sửa, giảm bớt khó khăn trong việc qua lại, thông suốt bốn phương.”
Ngụy Diên và Từ Hoảng nhìn nhau một cái, rồi mỗi người đều chìm vào suy nghĩ của riêng mình.
Thực tế, hệ thống giao thông hiện tại của Hán triều vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề. Thứ nhất, các tuyến đường thương mại chủ yếu mang tính khuếch tán, khó có thể xây dựng thành mạng lưới. Thứ hai, điểm chuyển vận quá ít, thậm chí có nơi không hề có, buộc phải đi suốt từ đầu đến cuối hành trình.
Thương nhân thường đi thu gom nguyên liệu từ các làng quê, rồi trở lại bán thành phẩm, cho nên nếu nhìn vào sa bàn mà Phỉ Tiềm đã xây dựng, có thể dễ dàng nhận thấy hình thái lan tỏa từ các thị trấn như trung tâm thương mại, khiến cho các tuyến đường chính bị hạn chế bởi vị trí của các thị trấn. Có nơi, dù chỉ cách nhau một dãy núi, nhưng lại phải đi vòng xa để đến được nơi cần thiết.
Việc mở đường vào núi không mang lại lợi ích gì cho thương nhân, nên họ không có động lực để xây dựng đường sá. Nhưng đối với quân sự, hệ thống giá trị lại hoàn toàn khác.
Vậy góc nhìn khác biệt hoàn toàn so với hệ thống thương mại này xuất phát từ đâu?
Dĩ nhiên không phải từ việc Phỉ Tiềm ngồi trong phủ Phiêu Kỵ ở Quan Trung rồi tự nghĩ ra “chỗ này sửa đường, chỗ kia đào kênh”…
Ngụy Diên, từng sống và chiến đấu tại Xuyên Thục và Hán Trung, nắm rõ tầm quan trọng của các tuyến đường và những điểm khó khăn của chúng. Ý kiến của hắn sẽ là nền tảng cho việc cải thiện các tuyến đường. Đồng thời, Từ Hoảng, người đã chứng kiến sự phát triển thương mại tại Quan Trung và đích thân giám sát xây dựng thành mới tại Đồng Quan, cũng như có kinh nghiệm trong việc ứng dụng kỹ thuật để giải quyết các khó khăn về độ cao và vận chuyển thủy bộ, sẽ dựa trên kinh nghiệm của mình để cải thiện khung sườn mà Ngụy Diên đưa ra. Cuối cùng, họ sẽ xây dựng được hệ thống đường sá phù hợp với năng lực sản xuất hiện tại của Hán triều, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương và trung ương.
Hàng hóa từ vùng Tuyết Khu hoặc các khu vực biên giới xa xôi, nếu vận chuyển một chuyến đi về bằng phương tiện giao thông hiện tại của Đại Hán, có khi mất cả năm trời vẫn chưa xong. Nhưng nếu chia nhỏ ra thành các giai đoạn thì sao?
Từ Xuyên Thục đến Hán Trung, từ Hán Trung chuyển về Trường An. Biến những chuyến vận chuyển dài trở thành những chặng ngắn hơn. Lúc ấy, không chỉ Đại Hán, mà toàn bộ thế giới này sẽ thay đổi theo…
Danh Sách Chương:
Bạn đang đọc truyện trên website MeTruyenVip.com
BÌNH LUẬN THÀNH VIÊN
10 Tháng chín, 2024 08:34
nghe tin bão lũ mà không ngủ được bạn ạ
10 Tháng chín, 2024 00:14
Nay mưa gió rảnh rỗi may mà cvt tăng ca :grin:
09 Tháng chín, 2024 17:24
Giờ ít bộ lịch sử quân sự quá. Xin các bác đề cử vài bộ để cày với ạ :grinning:
07 Tháng chín, 2024 12:32
Cvt có ở nhà tránh bão ko vậy :smile:
04 Tháng chín, 2024 22:35
đọc truyện ghét nhất kiểu đánh bại đối thủ 5 lần 7 lượt nhưng lần nào cũng để nó thoát rồi qoay lại trả thù.
30 Tháng tám, 2024 12:59
Từ chương 2000 trở đi như đổi ng dịch v nhỉ, lặp từ "và" liên tục
27 Tháng tám, 2024 15:18
truyện giống như bị nhảy cóc một số đoạn ấy nhỉ, có đoạn nào Diêu Kha Hồi bị bắt rồi hàng không nhỉ
27 Tháng tám, 2024 00:34
Nếu không có hệ thống thì rất ít hoặc hiếm lắm mới có mấy người trụ lại được thời xưa như thế này để mà làm vương làm tướng
22 Tháng tám, 2024 11:43
Ok bạn
22 Tháng tám, 2024 06:02
Hậu cung, buộc phải là hậu cung. Có phải phương tây đâu mà chỉ có một hôn phối :v. Bộ này cũng chả đả động gì tới tình cảm cá nhân lắm, hôn nhân chủ yếu là phục vụ cho chính trị. Cũng không có kiểu đi thu mấy gái nổi tiếng thời TQ nốt.
22 Tháng tám, 2024 05:24
Bộ này hậu cung hay 1v1 vậy mn
21 Tháng tám, 2024 22:20
đọc bộ này rồi là ko thấm nổi mấy bộ tam quốc khác
21 Tháng tám, 2024 18:36
biết bao giờ mới có 1 bộ tam quốc có chiều sâu như bộ này nữa nhỉ.
giờ toàn rác với rác đọc chả tý ý nghĩa gì
20 Tháng tám, 2024 12:35
Cảm ơn bạn đã góp ý nhé
20 Tháng tám, 2024 09:38
chỗ chương 2235
20 Tháng tám, 2024 09:31
đoạn dạy con này là một trong số những đoạn hay nhất truyện này, bác converter chỉnh lại chỗ 'phân công việc' thành nguyên bản 'phân nhân sự' nhé, ở đây có nghĩa là phân rõ người và việc, bác để 'phân công việc' là thiếu 1 nửa
19 Tháng tám, 2024 15:45
ít nhất cái 'dân chúng lầm than' là không phải do Vương Mãng, cải cách của ông ấy chính là để giải quyết cái vấn đề này, ông ấy tiến hành 'đánh địa chủ, chia ruộng đất', nhưng không thành công, địa chủ tập thể chống lại, đầu tư cho nhiều người lãnh đạo phản loạn, ví dụ như Lưu Tú là nhận đầu tư của địa chủ Nam Dương và Ký Châu.
19 Tháng tám, 2024 15:40
vấn đề của Vương Mãng là không xác định chính xác ai là kẻ địch, ai là bằng hữu, ông ấy tiến hành cải cách trong điều kiện không thành thục, kẻ địch quá mạnh, một mình ông ấy không chống nổi, những cái khác chỉ là hệ quả, thậm chí chỉ là nói xấu.
11 Tháng tám, 2024 23:15
Cảm giác con tác câu chương thế nhở. Dài lê thê
11 Tháng tám, 2024 19:34
Nguyên văn của mình thì sẽ cách dòng phân đoạn đầy đủ. Mà trên web thì nó xóa hết dòng, dồn một cục. Trên app thì giữ nguyên cái bố cục, mà hình như bị giới hạn chữ, không đọc được đoạn sau.
Ní nào muốn đọc full thì lên web TTV nhé.
11 Tháng tám, 2024 19:27
Trong nghiên cứu khoa học "Early nomads of the Eastern Steppe and their tentative connections in the West" (2020) được đăng trong cuốn Evolutionary Human Sciences thì người ta chỉ ra rằng những người Hung (the Huns) có nhiều đặc điểm (văn hóa, ngôn ngữ, di truyền) của phía tây lục địa Á Âu hơn là phía đông.
Ngay cả tên những người thân của Attila the Hun (và ngay cả chính Attila) được cho là có nguồn gốc từ ngôn ngữ của người Turk (hoặc ít nhất là có thể được giải nghĩa theo ngôn ngữ của người Turk). Cũng có giả thuyết cho rằng tên của Attila bắt nguồn từ ngôn ngữ của người Goth.
Gần đây nhất thì trong nghiên cứu The genetic origin of Huns, Avars, and conquering Hungarians (2022) của Zoltán Maróti và đồng sự với 8 mẫu vật về gen của người Hung, mình đã đọc qua và xin phép tóm tắt lại như sau.
+ Có 2 mẫu vật với bộ gen có độ tương tự rất lớn với người (thuộc khu vực) Mông Cổ (tức là khu vực phía bắc Trung Quốc bấy giờ).
+ Có 1 mẫu vật với bộ gen có độ tương tự khá lớn với người (thuộc khu vực) Mông Cổ, có một phần nhỏ của người châu Âu và Sarmatian.
+ Có 1 mẫu vật với bộ gen có độ tương tự rất lớn với người Sarmatian và người châu Âu, một phần rất nhỏ của người (thuộc khu vực) Mông Cổ.
+ 4 mẫu vật còn lại có bộ gen chủ yếu là đến từ người châu Âu. Trong đó 2 mẫu vật là đến từ người Germanic, 1 mẫu vật đến từ người Ukraine_Chernyakhiv, 1 mẫu vật đến từ người Lithuania_Late_Antiquity và England_Saxon (từ tận khu gần biển Baltic).
Nên việc cho rằng (chỉ có mỗi) Hung Nô chạy sang châu Âu trở thành người Hung tai họa người La Mã là chưa chuẩn xác.
Thằng Thổ thì nhận tụi Hung là người Turk, còn TQ thì nhận tụi Hung là người Hung Nô, cốt yếu cũng là để đề cao dân tộc của mình. Nhìn chung thì mình hiểu được rất nhiều thứ về thời tam quốc qua bộ này cũng như một số kiến thức khác. Nhưng kiến thức nào mình thấy chưa xác thực được thì mình chia sẻ với mấy bác.
11 Tháng tám, 2024 19:25
Đang định chia sẽ với mấy bác về mối liên hệ của người Hung so với người Hung Nô theo nghiên cứu khoa học mà bị lỗi gì vừa đăng cái nó mất luôn -.-.
11 Tháng tám, 2024 19:22
Cảm ơn bạn nhé
11 Tháng tám, 2024 19:08
Chap 2137 nhầm tên tuân úc thành tuân du. Converter sửa lại giùm nhea.
11 Tháng tám, 2024 17:56
Truyện hơn 2k chương mà vẫn chưa hoàn à
BÌNH LUẬN FACEBOOK
