Sở Hoan lại rất tán thưởng thái độ xử lý của Niên Tân Lam. Đây là quan viên hắn đề bạt lần đầu tiên, chủ yếu là nhìn trúng khí phách và sự gan dạ, sáng suốt của hắn.
Chỉ có điều Niên Tân Lam có thể gánh vác được trách nhiệm làm huyện lệnh Bắc Nguyên huyện hay không thì Sở Hoan cũng không dám tin chắc. Chẳng qua vạn sự khởi đầu nan. Hắn đã đề bạt Niên Tân Lam, nếu Niên Tân Lam thật sự có năng lực thì Sở Hoan cũng sẽ tận tâm bồi dưỡng.
Niên Tân Lam cung kích báo cáo tình huống kho của huyện nha cho Sở Hoan, xin Sở Hoan phương pháp xử trí số bạc tồn kho của huyện nha. Sở Hoan ngược lại cũng không gấp gáp, mỉm cười hỏi:
- Niên huyện lệnh chuẩn bị xử lý đám bạc tồn kho này thế nào?
- Hạ quan đã đọc sổ ghi thuế má, thấy bên trong đó có một phần quỹ đen. Cũng may là đại nhân tới kịp, cuốn sổ này cũng chưa bị tiêu hủy. Người giữ kho sợ gánh trách nhiệm, cũng không dám dấu diếm mà giao cho hạ quan.
Niên Tân Lam nghiêm nghị nói:
- Sổ đen và sổ thực chênh lệch rất lớn. Số lượng bạc trong sổ đen khá khớp với số bạc trong kho, hơn nữa đều ghi chi tiết từng khoản thuế bạc. Hạ quan cho rằng số bạc phi pháp tới từ đâu thì nên trả lại đó.
Sở Hoan lại cười nói:
- Ý của Niên đại nhân là trả lại bạc cho người đóng thuế sao?
Niên Tân Lam chắp tay nói:
- Đúng là hạ quan có ý này. Bạc tồn trong kho huyện phần lớn đều là tiền không hợp pháp. Nếu không thể trả lại toàn bộ số bạc đã đóng thì chỉ sợ sẽ ô uế kho bạc, cũng ô uế cả nha môn.
Sở Hoan mỉm cười, lấy hai mẩu bạc vụn ra, đặt vào tay, đưa tới trước mặt Niên Tân Lam, hỏi:
- Niên Tân Lam, ngươi nói cho bổn quan biết, trong hai mẩu bạc này, mẩu nào là sạch, mẩu nào là bẩn?
Niên Tân Lam hơi giật mình, nhất thời không biết tại sao Sở Hoan lại hỏi như vậy, nhìn hai mẩu bạc kia cũng không có gì khác nhau, nhất thời không biết phải trả lời làm sao, trầm mặc một lúc, rốt cục nói:
- Đại nhân công chính liêm minh, trên người ngươi không thể là bạc bẩn được.
Sở Hoan cười ha hả một tiếng, thu hồi bạc, nói:
- Ngươi có biết tại sao bản đốc lại bãi miễn Tào huyện lệnh, dùng Niên Tân Lam ngươi không?
Niên Tân Lam do dự một chút, rốt cục nói:
- Tào huyện lệnh ăn hối lộ trái pháp luật, tội không thể tha. Đại nhân đã trả lại sự công bằng cho dân chúng!
Sở Hoan nghiêm nghị nói:
- Tất nhiên là phải trả sự công bằng cho dân chúng. Nhưng nguyên nhân thật sự bản đốc bãi miễn Tào huyện lệnh là bởi vì người này không biết việc.
Sở Hoan dựa vào ghế, nhìn Niên Tân Lam nói:
- Bản thân bạc không có tội. Nếu Tào huyện lệnh có thể sử dụng bạc, hơn nữa bạc này dùng để làm lợi cho dân thì bản đốc cũng không bãi miễn hắn, ngược lại còn ban thưởng cho hắn. Bản đốc dùng ngươi không phải bởi Niên Tân Lam ngươi trong sạch. Trên thực tế, bản đốc cũng không hiểu rõ ngươi lắm. Bản đốc dùng ngươi đơn giản là bởi ngươi có gan, có lòng muốn làm việc giúp dân mà thôi. Xây dựng lại Tây Quan, bản đốc muốn dùng quan có tài. Chỉ cần có thể làm việc, bản đốc sẽ sử dụng. Nếu là hiền tài tài đức nhiều mặt thì tất nhiên bản đốc sẽ trọng dụng. Nếu không có người như vậy thì bản đốc sẽ dùng theo tài từng người là được!
Niên Tân Lam há to miệng nhưng lại không nói lên lời.
- Họ Tào không có đức hạnh nhưng khiến bản đốc bất mãn chính là hắn sưu cao thuế nặng, kích thích oán thán, khiến việc xây dựng lại Bắc Nguyên càng khó khăn hơn. Đây là biểu hiện của sự bất tài, cũng là nguyên nhân bản đốc hạ sát thủ.
Sở Hoan nhìn chằm chằm vào mắt Niên Tân Lam.
- Niên Tân Lam ngươi nếu có tài năng, dù dùng chút ít thủ đoạn phi thường nhưng có thể khiến phần lớn dân chúng Bắc Nguyên được lợi, để bách tính Bắc Nguyên an cư lạc nghiệp thì bản đốc sẽ trọng dụng ngươi. Nhưng nếu dù ai cũng khen Niên Tân Lam ngươi là quan tốt, là thanh quan nhưng Bắc Nguyên huyện không khởi sắc thì bản đốc cũng sẽ bãi miễn ngươi, tuyệt đối không giữ lại.
Niên Tân Lam rốt cục nói:
- Thánh nhân nói là dùng đức trước, đại nhân làm vậy...
- Biết bản đốc hận nhất là loại người nào không?
Sở Hoan thản nhiên nói:
- Bản đốc hận nhất là những kẻ háo danh.
Hắn giơ một tay lên, ra hiệu cho Niên Tân Lam ngồi xuống trước.
- Niên đại nhân, có hai vị quan viên, vị thứ nhất là thanh danh không tốt, có khuyết điểm, thậm chí tham tài háo sắc. Nhưng nơi hắn thống trị, bách tính an cư lạc nghiệp. Mọi người đều trải qua thời gian giàu có bình thản. Vị quan viên thứ hai thanh danh rất tốt, xử sự công bằng, ghét ác như thù, mộc mạc tiết kiệm. Đức hạnh của hắn được tán thưởng nhưng nơi hắn thống trị, dân chúng khốn khổ, trộm cướp thành đàn. Dân chúng không sống yên ổn nổi. Theo ý kiến của ngươi, hai vị quan viên này, nếu như chỉ có thể lựa chọn được một người thì ngươi thấy nên chọn vị nào?
Niên Tân Lam do dự một chút, cũng không trực tiếp trả lời. Hắn không phải là người học vẹt, biết rõ Sở Hoan nói như vậy, tất nhiên có thâm ý khác, chắp tay nói:
- Kính xin đại nhân chỉ điểm cho!
- Trên thế giới này có hai loại người, một loại cầu lợi. Đây là loại quan viên thứ nhất mà bản đốc nói. Bọn họ có khuyết điểm là mong cho bản thân hưởng lạc. Một loại người khác lại cầu danh, giống như loại người thứ hai, giữ mình trong sạch.
Sở Hoan bình tĩnh nói:
- Theo ý kiến của ngươi, cầu lợi tốt hay cầu danh tốt?
Niên Tân Lam lập tức nói:
- Tất nhiên giữ mình trong sạch là thỏa đáng hơn.
Sở Hoan nhoẻn miệng cười nói:
- Kẻ cầu lợi tuy truy cầu hưởng lạc cho bản thân nhưng làm quan linh hoạt khéo léo, làm việc có thủ đoạn, có thể giúp dân chúng giàu có, sung túc. Mà kẻ cầu danh giữ mình trong sạch, sợ hãi đủ điều, không dám buông tay buông chân, câu nệ không thay đổi. Thà rằng dân chúng chịu khổ nhưng cũng không muốn để thanh danh mình nhiễm bẩn một chút nào, làm chuyện gì cũng không xong, dân chúng cùng khổ. Ngươi cảm thấy trong hai loại người này ai tốt hơn?
Niên Tân Lam giống như có điều gì suy nghĩ, chẳng biết phải trả lời thế nào.
- Mục đích bản đốc nói những lời này rất đơn giản, chỉ muốn cho ngươi biết, ngươi đã làm quan, phải biết làm quan như thế nào.
Sở Hoan chậm rãi nói:
- Làm quan là chân chính vào đời, tiến vào bước tề thiên hạ. Trước chỉ có thể lo cho mình, tiến vào là giúp đỡ cho bá tánh, hưởng thụ ấm lạnh nhân gian. Nhưng quan trọng nhất là có thể bảo vệ dân chúng một phương, để bọn họ an cư lạc nghiệp, giàu có phồn vinh. Nếu vì cầu thanh danh mà bó tay bó chân, không để ý tới sống chết của dân chúng, như vậy không xứng làm quan, cho dù có rút lui thì thanh danh kia cũng chẳng ra gì. Có thể làm cho dân chúng giàu có, sung túc, an khang thì dù là tham quan cũng khiến bản đốc ưa thích hơn là thanh quan.
Niên Tân Lam như hiểu như không. Sở Hoan cười nói:
- Bản đốc không bảo ngươi làm tham quan. Có thể tài đức vẹn toàn, tất nhiên là người mà bổn quan kính nể nhất. Nếu ngươi có thể tài đức vẹn toàn, bổn quan tất nhiên sẽ vui mừng phi thường.
Dừng lại một chút, hắn lại hỏi lần nữa:
- Niên đại nhân, bây giờ ngươi đã biết xử lý bạc trong kho như thế nào chưa?
Niên Tân Lam nghĩ ngợi, rốt cục nói:
- Ý đại nhân phải chăng là, bạc thu thuế rồi không cần trả lại, lưu lại dùng làm của công sao?
Sở Hoan nhoẻn miệng cười nói:
- Vậy ngươi cảm thấy lưu lại làm của công như thế nào?
Niên Tân Lam nói:
- Dân dĩ thực vi thiên. Hạ quan cho rằng muốn xây dựng lại Tây Quan, khôi phục nguyên khí đầu tiên phải khôi phục sản xuất. Chỉ có lương thực mới có thể khiến bách tính an cư lạc nghiệp. Tây Quan thiếu lương thực. Bên trong Bắc Nguyên huyện lại có rất nhiều ruộng đồng. Mặc dù một bộ phận đã trồng lương thực nhưng còn phần lớn là thiếu lương, hoang phế vô cùng. Nếu gieo lương thực quá ít thì sang năm sẽ xuất hiện nguy cơ về lương thực. Cho nên hạ quan cảm thấy, nếu kho huyện thực sự có bạc, ngoài việc dùng để chống ôn dịch trước mắt thì còn lại đều dùng hết để mua lương thực. Tây Quan thiếu lương thực thì hạ quan có thể phái người vào quan nội đi mua. Triều đình gian nan, quốc khố trống rỗng thì cũng có nhiều thân sĩ, phú hào quan nội đủ lương!
Thấy Sở Hoan gật đầu mỉm cười, Niên Tân Lam hơi ngồi thẳng lên nói:
- Thân sĩ không phải nộp lương, đã từng làm quan, từng có công danh, dù có ruộng đất điền sản thì cũng không phải nộp thuế cho triều đình. Trong quan nội có rất nhiều sĩ tộc. Trong kho của bọn họ tất nhiên còn trữ nhiều lương thực. Chỉ cần tìm tới bọn họ thì không thiếu lương mua.
Sở Hoan rốt cục vỗ tay cười nói:
- Niên Tân Lam, bổn quan không nhìn lầm ngươi. Rốt cục ngươi cũng hiểu lời bổn quan rồi. Không tồi. Lấy của dân thì dùng tại dân. Tào huyện lệnh đoạt thuế má, nếu đổi lại là lúc trước, ngươi trả lại cũng được. Nhưng hôm nay là lúc phi thường, triều đình khó khăn, đã giảm thuế cho Tây Quan rồi. Quan dân Tây Quan Đạo chúng ta phải tự lực cánh sinh thôi. Ngươi đường đường là một quan huyện, nếu trong kho không có bạc thì làm việc thế nào đây? Chính ngươi cũng nói là còn phải đối phó với ôn dịch, còn phải mua lương thực khôi phục sản xuất. Những việc này đều cần bạc cả. Chớ nói bạc trong kho của huyện vốn không nhiều, dù nhiều gấp đôi đi nữa, khi cần dùng thì cũng chưa chắc đã đủ. Giờ ngươi chẳng những không thể trả lại bạc thuế mà còn phải nghĩ biện pháp kiếm bạc!
Niên Tân Lam cau mày nói:
- Chẳng lẽ đại nhân nói chúng ta lại phải thu thuế dân chúng sao?
Trên mặt hắn đã hiện ra vẻ không vui.
- Niên Tân Lam à Niên Tân Lam. Ngươi còn muốn bản đốc khen ngươi sao?
Sở Hoan thở dài:
- Ngươi biết biến hóa hơn người đọc sách bình thường nhưng cũng chưa linh hoạt như bản đốc mong muốn. Đương nhiên không thể tăng thuế, hơn nữa phải lập tức ngừng ngay thứ thuế gọi là thuế xây dựng kia. Phải miễn giảm thuế má. Thật ra cũng không phải không có cách kiếm bạc. Có một câu nói rất không tồi. Xây dựng Tây Bắc, không phải chỉ là trách nhiệm của một người, cũng không phải là trách nhiệm của một nhóm người mà là trách nhiệm của toàn bộ dân chúng Tây Quan Đạo cao thấp. Có tiền bỏ tiền, có sức bỏ sức. Điều động dân phu mở mương rãnh, sửa bờ bao, việc này tốn sức, tất nhiên không thể thiếu dân chúng được. Nhưng những việc này cũng tiêu bạc. Kho huyện không đủ, tất nhiên phải cần thân sĩ địa phương tài trợ một chút. Có thể quyên tiền thì đều ghi phiếu nợ bạc bọn họ để tới mượn. Tuy nhiên có một số người không thể ép thu, cần bọn họ tự nguyện bỏ bạc ra!
Niên Tân Lam nhịn không được mà gãi đầu một cái, nói:
- Đại nhân, làm sao bọn họ tự nguyện bỏ bạc ra được!
- Chuyện này phải xem bản lĩnh của Niên đại nhân ngươi rồi.
Sở Hoan lại cười nói:
- Ngươi sống không thể để nghẹn nước tiểu chết. Niên Tân Lam ngươi là huyện quan phụ mẫu một huyện, tất nhiên phải nghĩ biện pháp. Giống như viết phiếu nợ nhưng ngày sau sẽ trả lại gấp bội hoặc dù ai bỏ ra bao nhiêu bạc cũng có thể miễn thuế vài năm. Bản đốc cho ngươi quyền quyết định ở Bắc Nguyên, tất nhiên không phải chỉ nói miệng. Toàn bộ đều phải dựa vào tài ứng biến của ngươi.
Lúc đầu mặt Niên Tân Lam còn có vẻ khó khăn, suy nghĩ một lát, mắt dần dần sáng lên, dường như nghĩ thông điều gì, đứng dậy, chắp tay nói:
- Đa tạ đại nhân dạy bảo. Hạ quan đã hiểu một chút rồi.
- Hiểu rồi thì đi làm chuyện cần làm thôi.
Sở Hoan cảm thấy kẻ này có thể đào tạo được.
- Nhưng ta cũng phải nói lời mất lòng trước. Nếu ngươi khiến Bắc Nguyên huyện được thái bình thì bản đốc sẽ không bạc đãi ngươi. Nhưng nếu ngươi làm không xong, bản đốc sẽ không nương tay. Thật ra từ xưa tới nay, bản đốc chưa bao giờ nương tay.
