Một góc Trường An.
Minh Đức môn là Chính môn của kinh thành, có đến năm cổng, nói theo kiểu hiện đại là đường lớn chia năm luồng, cổng là chỗ soát vé. Hai luồng ngoài cùng cho dân nghèo, hai luồng tiếp theo cho quý tộc quan lại, riêng cổng chính giữa chí có Hoàng tộc ra vào.
Mấy ngày gần đây, từ cổng nam người ra vào nhộn nhịp hơn hẳn, đặc biệt sĩ tử cực đông.
Quốc Tử Giám đến mùa thi hai năm một lần, đây là sự kiện khá lớn của kinh thành, riêng trong giới đọc sách là lớn nhất, còn hơn cả thi Hội thi Đình. Kỳ thi Hội thực ra cũng sắp được tổ chức. Tinh anh giới đọc sách từ khắp Nam Tống đổ dồn về Trường An. Nhà nghỉ tăng giá phòng, tửu lầu tăng giá đồ uống, thanh lâu cũng tăng giá nốt. Không biết sau đợt này có được mấy vị "thánh hiền" sinh ra, chỉ biết Trường An thu thuế tăng mạnh.
Trên một tửu lầu nhỏ, hai nho sinh ngồi bên bếp lửa. Trời mùa đông khá lạnh, tửu lầu cũng thiết kế hơi đặc biệt chút, tiện để sưởi ấm.
Một người dựa vào lan can, nhấp chén rượu, hứng thú dâng lên, ngâm :
"Có rượu nếp vừa chưng
Bếp vừa mới đốt hừng
Tối rồi trời sắp tuyết
Bạn đến được hay không?" (Vấn Lưu Thập Cửu - Bạch Cư Dị)
Có tiếng vỗ tay từ dưới cầu thang vang lên :
- Hay, hay lắm. Không hổ đệ nhất Hoa Châu. Bội phục, bội phục. Nhẹ nhàng, đơn sơ, nghe qua thấy tầm thường, càng ngẫm nghĩ càng thấy thắm thiết.
- Không dám. Huynh đài là? - Người vừa ngâm thơ vội đứng lên chắp tay.
Ba người đều đứng cả, bắt đầu khách sáo qua lại.
- Lư Bằng Quân, vô danh.
- Lư huynh, hạnh ngộ, hạnh ngộ. Ai dám nói Lư huynh vô danh đây, khúc "Thu Tư" của huynh, bây giờ khắp nơi đều phổ nhạc, đệ nghe một lần đã vô cùng ngưỡng mộ, tận hôm nay mới được gặp mặt.
- Có gì đâu, so với Vương huynh chẳng đáng gì. Vị này, chắc là Lạc Tam Thông, tác giả của "Vọng Khâu" đầy khí phách.
- Không dám, tại hạ đúng là. - Người thứ ba lãnh đạm hơn chút.
Lư Bằng Quân trong tay vẫn cầm một quyển sách cuộn tròn, nói :
- Nghe Vương huynh làm thơ, liền biết huynh là người quý trọng tình bạn. Còn có Lạc huynh ở đây, tiểu đệ thực sự rất muốn thành một trong những người bạn đó.
- Haha, điều này có gì khó. Sẵn có rượu đây, chúng ta kết giao là được.
Xong chén rượu kết giao, cả ba ngồi xuống, Lư Bằng Quân bèn nói :
- Tài thơ của Vương huynh như vậy, e rằng lần này vị trí đệ nhất danh thi Hội không ai ngoài huynh rồi.
Vương Cổ Doãn cầm chén rượu che đi khóe miệng, nói :
- Làm sao có thể. Vả lại ta cũng không thi Hội.
- Huynh thi vào Quốc Tử Giám?
- Lư huynh thì sao?
- Thi Hội cái kia chỉ vì hư danh. Bạn bè cùng chí hướng, không uổng kết giao. Ta cũng vậy. Haha.
Vương Cổ Doãn nói :
- Nghe nói Hoàng Anh Hoa đệ nhất tài tử phương nam cũng đã lên kinh.
- Hoàng Anh Hoa? Có chút tài năng đã sinh kiêu ngạo, ta vừa gặp hắn, mắt kẻ này trên đỉnh đầu, ta nuốt không vào liền bỏ sang đây. Cũng may gặp được nhân tài thực sự như Vương huynh đây. - Lư Bằng Quân tỏ vẻ không phục.
- Người này xem ra có thực tài, nghe nói vừa thi vào Quốc Tử Giám, vừa đăng ký thi Hội. - Vương Cổ Doãn nói.
Thời đại này, thi Hội thi Đình giống như thi gà chọi, gần giống thi học sinh ưu tú, nghiên cứu sinh xuất sắc sau này. Có điều, giành hạng cao trong thi Hội cũng chỉ một loại danh vọng, chưa chắc tương lai đã làm nên trò trống gì. Ngược lại, đỗ vào Quốc Tử Giám giống như lấy được tấm bằng đại học, chỉ cần vào gần như chắc chắn tốt nghiệp, đã tốt nghiệp chắc chắn có chức quan trong triều. Cả Nam Tống chỉ có một trường, ba chữ Quốc Tử Giám rất trọng lượng, không giống đại học nhan nhản thời hiện đại.
Vương - Lư - Lạc ba người này, nổi danh miền bắc, so với nho sinh khác hơn một chút, mồm nói thi Hội hư danh không thèm, thực chất không đủ tự tin. Bởi hai kỳ này khá gần ngày thi, thi vào Quốc Tử Giám là vì miếng ăn, còn chưa chắc đỗ, ham thêm một cái danh hão Giải nguyên Trạng nguyên, không khéo "xôi hỏng bỏng không". Thà rằng không thi, còn hơn thi mà rớt. Đây tâm lý chung của rất nhiều nho sinh, cũng không thể khinh thường bọn họ, chẳng qua sống thực dụng một chút, biết tự lượng sức.
Loại thứ hai, không thèm thi Quốc Tử Giám, quyết tâm thi Hội thi Đình. Những người này, hầu hết vì giỏi hơn người quá lâu, tâm lý sinh ra tự cao mơ mộng, chỉ chăm chăm giành những thứ danh dự này nọ. Đến khi tỉnh lại thì đắc tội khắp nơi, không còn đường lùi. Những người này, một là chán nản từ quan, ngao du thiên hạ, làm thơ đối chữ, chửi đời bất công. Hoặc cố ở lại quan trường, làm vài chức sử quan văn thư này nọ, hiếm lắm làm đến Tam công Tam sư, nhưng cả chục năm cũng chỉ vài người như vậy.
Loại thứ ba vừa có tài vừa biết tính toán, giống như Hoàng Anh Hoa. Những người này thi vào Quốc Tử Giám để chắc chắn một ghế làm quan. Kỳ thi Hội thi Đình chỉ cần đỗ, không cần đứng hạng nhất nhì, tương lai lấy đó làm bệ phóng, chắc chắn trụ cột triều đình. Cái này thời hiện đại rất tương tự, hầu hết quan lại đều học qua một trường "cao cấp" nào đó, lấy chức quan. Vào làm quan một thời gian, lại đi "du học", kiếm thêm một tấm bằng "tiến sĩ" trên trời nào đó, về lại tổ chức thăng chức, cứ thế đi lên. Chẳng qua thời cổ, đã làm quan không thể bỏ chức đi thi gì nữa, phải tính toán ngay từ đầu.
Hội thí gồm 5 kỳ, đỗ 4 kỳ là tiến sĩ đệ tam giáp, qua cả 5 kỳ là tiến sĩ đệ nhị giáp, còn gọi là Hoàng giáp. Chỉ có Hoàng giáp mới có tư cách Điện thí, cũng có vinh dự được vinh quy bái tổ. Điện thí là kỳ thi được tổ chức trong cấm cung, Hoàng đế trực tiếp ra đề. Kỳ Điện thí chỉ để xếp hạng Hoàng giáp, ba vị đứng đầu sẽ thành Tiến sĩ đệ nhất giáp, gồm Trạng nguyên, Bãng nhãn, Thám hoa. Nhìn vào Chính sự đường trong triều, hầu hết đều là Tiến sĩ, còn Tiến sĩ mấy giáp chả ai đi so đo nữa, cào bằng như nhau. Lúc này chức quan mới quan trọng, chẳng qua không có ai Nhất giáp. Có lẽ có tài học quá thì không làm quan to được.
Loại thứ tư, giống Lăng Hải, dùng cửa sau vào Quốc Tử Giám, cũng không cầu làm quan to, có là được. Loại này, hoặc là con cái quyền quý nhưng quá ngu, cha mẹ cố gắng gỡ gạc. Hoặc là vô cùng giàu có mới lo lót được, Tô Châu thành to hàng đầu Nam Tống cùng lắm cũng chỉ một hai nhà lo nổi, số lượng tổng lại ở Quốc Tử Giám không nhiều, coi như vé vớt.
Lúc này Lăng Hải đang nhăn nhó :
- Tam muội, có thi thì cũng sắp đến rồi, học bây giờ cũng không vào, chẳng bằng để ta ra ngoài giải khuây, đầu óc thoải mái thì hơn.
Lăng Vân đến phát chán người anh này. Bấy lâu nàng lo buôn bán, để hắn tự tung tự tác. Bây giờ sắp đến thời điểm quan trọng, ảnh hưởng tương lai cả gia tộc. Nàng biết thừa thằng này không thể ôn thi gì nổi, nhưng sắp đến ngày thi, tốt nhất ở trong nhà, cứ chạy ra đường lại chọc phải ai thì hỏng bét. Gần đây sĩ tử lên kinh đông đúc, không loại trừ trong đó tương lai là đại thần triều đình. Lăng Vân suy nghĩ đơn giản, Lăng Hải tệ hại như vậy, có gặp gỡ cũng toàn thứ y như hắn, tương lai chả ra thể thống gì, có khi đều thành gian thần, chẳng thà đừng gặp.
Có điều, triều đình bây giờ, tám phần đều là gian thần cả, càng làm to càng gian.
Lăng Vân nhíu mi :
- Ngươi học hay không ta không quan tâm, nhưng đây là Trâu Nhị nương giao phó, ta không làm khác được.
Lăng Hải tiu nghỉu, nghe đến lão mẫu, hắn hết đường phản bác.
Lăng Vân quay lưng đi, trong đầu nghĩ vẩn vơ, Khương Vũ Y đi mất, Lý Minh Nguyệt cũng sắp đến ngày thi không thấy xuất hiện.
"Sao ta lại nghĩ đến hắn nhỉ?" Lăng Vân thầm nghĩ.
Lăng Vân đột nhiên nhớ tới Lăng Phong, kẻ này từng bốc phét đòi thi vào Quốc Tử Giám tán tỉnh công chúa.
Thời gian gần đây, càng gần qua năm mới, càng gần đến ngày xuất giá, kỳ quái là nàng càng nghĩ đến Lăng Phong, phu quân tương lai Từ Nguyên thì một chút cũng không nhớ đến. Nàng cũng không lấy làm sợ hãi vì những suy nghĩ này, chỉ xem như tỷ tỷ nhớ đệ đệ xa nhà.
Hai người Phong - Vân là chị em cùng cha khác mẹ. Trong phủ hầu như đều ngầm biết, Lăng Phong là con riêng của Lăng Chiến quá cố. Còn Lăng Vân, bề ngoài là con nuôi của Lăng Chiến, thực tế nàng cũng là con riêng của lão với nha hoàn trong phủ. Lão ta nhận nàng làm con nuôi chẳng qua muốn bù đắp. Bấy lâu nay vì biết mối quan hệ không chính thức này, Lăng Vân mới có thể hòa nhã với Lăng Phong, còn Lăng Phong tuy không biết rõ nhưng hắn cũng chả quan tâm, tính vô tổ chức đã quen cũng chả sợ hãi gì nàng ta. Bởi nếu không, hắn về thân phận vẫn chỉ là hạ nhân trong Lăng phủ, không thể nói chuyện ngang hàng với Lăng Vân được.
Nha hoàn từ đâu chạy vào hớt hải :
- Đại tiểu thư, Lâm thị có chuyện.
- Lâm đại nương? Có chuyện gì?
Lăng Vân lo lắng hỏi. Nàng mất mẹ từ nhỏ, hoàn cảnh mẹ con Lâm thị rất giống nàng lúc trước, Lăng Vân cũng khá quan tâm đến.
- Nghe nói ho ra máu, ngất xỉu trong phòng.
- Hả? Mau gọi đại phu. - Lăng Vân quýnh lên.
- Dạ.
Lâm Nghi Anh nằm trên giường, mặt mày trắng bệch.
Bên cạnh Vương Diệu Mai cũng lo âu không kém, dù sao Lâm thị đối với nàng không tệ, sống với nhau lâu cũng sinh tình cảm.
Lăng Vân vừa vào liền nhìn Vương Diệu Mai tỏ vẻ trách mắng :
- Tiểu Mai, chuyện này là sao?
Vương Diệu Mai cũng không thích Lăng Vân mấy, hờ hững đáp :
- Không liên quan đến ta.
Lúc này, ngoài cửa Nhị tiểu thư Lăng Hiểu Đình lấp ló nhìn vào, khuôn mặt khá lo lắng. Tiểu cô nương này tuy tuổi nhỏ, nhưng tính tình khá khép kín, cũng rất hiếm khi xuất hiện.
