Gần đây thời gian Tằng Kha về nhà ngày càng sớm, ngày nghỉ cũng ngày một nhiều, thế nhưng nỗi lo trên mặt ngày càng nhiều, làm Tằng Kha đang độ chín cuối cùng cũ phụ nữ đột nhiên già thêm vài tuổi.
Thấy mẹ lần nữa trở về nhà làm cơm vào giữa trưa, Tô Xán hỏi:
– Mẹ, có phải có chuyện gì không? Gần đây mẹ cứ rầu rĩ.
Tằng Kha đang nhặt giá đỗ quay lại nhìn Tô Xán, gần đây trong đơn vị xảy ra một vài việc, làm lòng người hoảng lạn, chỉ là trong ý thức, con trai tuy gần đây hiểu chuyện hơn song vẫn là trẻ con, không muốn con lo lắng chuyện người lớn, điều cần làm là học cho tốt.
Tằng Kha cố mỉm cười, mắng:
– Trẻ con thì hiểu cái gì, không có chuyện gì hết, con rảnh rỗi thì tới đây giúp mẹ rửa rau.
Tô Xán cười, đãi ngộ trước và sau khi thi đúng là khác biệt, trước khi thi mình chẳng phải làm cái gì hết, ngày ngày ngồi đợi ăn trứng ăn thịt, sau khi thi xong ăn uống lập tức đi xuống mấy cấp, lại còn phải làm việc.
May mà bây giờ Tô Xán lại thấy đây là một loại hưởng thụ, trước kia công việc bận rộn, chẳng mấy khi về nhà, đôi khi cha mẹ nhớ gọi điện thoại tới, mình không đang tiếp khách, thì đang tăng ca, càng khỏi nói gì tới giúp cha mẹ, nhớ lại Tô Xán áy náy lắm, nên hào hứng và bếp cho rau cần rửa vào rổ, nhận lấy cả giá đỗ trong tay mẹ, sắn tay áo lên bắt đầu xử lý.
Động tác nhanh nhẹn thuần thục làm Tằng Kha ngạc nhiên, đứa con trai thường ngày ham chơi lười làm, chân tay lóng ngóng, sao lại chăm chỉ thuần thục như thế, Tằng Kha đâu biết rằng sau khi lên đại học tới giữa năm thứ nhất Tô Xán xin vào làm một nhà hàng, lúc đầu chỉ phụ việc bưng bê rửa bát thôi, trong lúc rảnh rỗi vắng khách cũng được đầu bếp chỉ bảo, làm tới tận sau khi y tốt nghiệp gần một năm là 2005 mới tới công ty vừa gạt y sang lề kia, tính ra gần 4 năm chứ đâu ít ỏi, thậm chí có một thời gian gửi hồ sơ khắp nơi không được trả lời, Tô Xán còn định ở lại nhà hàng đó làm đầu bếp.
Nhìn con rửa rau, quấn quít bên cạnh tâm tình Tằng Kha thấy tốt hơn nhiều.
Buổi tối ăn cơm xong, Tô Lý Thành và Tằng Kha không ra ngoài cùng Tô Xán xem TV, mà ở lại trong phòng, loáng thoáng có tiếng tranh luận.
Tô Xán cố ý điều chỉnh tiếng TV xuống, chú tâm nghe cha mẹ nói chuyện.
– Anh nói xem phải làm sao bây giờ, cái đơn vị này sắp sập rồi, hiện giờ còn muốn mọi người tự nguyện kết toán tuổi công tác, tinh giản trọng tổ. Sắp mất việc đến nơi rồi, em để mặt mũi vào đâu.
Giọng nói có chút ấm ức của mẹ truyền ra.
Cha trầm ngâm một lúc mới hỏi:
– Thế lãnh đạo đơn vị của em nói thế nào?
– Nếu tự nguyên bán tuổi công tác, hiện giờ có thể kết toán luôn, với tuổi công tác mười lăm năm của em, đại khái có thể được ba vạn đồng. Chị Lan, chị Vương đều bán rồi, còn nếu như ở lại, chế độ lương thưởng sẽ biến động, mỗi tháng khả năng ít hơn một trăm đồng. Em đi hỏi ý anh trai em, anh ấy cũng xem thường đơn vị của em, anh biết con người anh trai em rồi đó, lần này em mà mất việc, thế nào cũng trì triết em một trận. Giám đốc Hoàng nếu không nể mặt anh trai em, e rằng cũng không cho em cơ hội lựa chọn đâu.
Hiểu cha mẹ đang thảo luận chuyện gì rồi, khi đó mẹ đang làm kế toán ở công ty mậu dịch quốc doanh, giống đơn vị của cha mới đầu phong quang vô cùng, càng ngày công ty càng xuất hiện nhiều vấn đề, thua lỗ triền miên, không gượng dậy nổi nữa. Công ty liền tính chuyện giảm biên chế, nếu người lúc đó lựa chọn bán tuổi công tác, công ty sẽ kết toán dứt điểm, về sau không dính dáng gì tới nhau nữa.
Mẹ lúc đó có hai lựa chọn, cầm tiền, mở cửa hàng nhỏ gì đó, hai là ở lại công ty chấp nhận giảm lương, không tới mức thất nghiệp.
Lúc đó mẹ không dám mạo hiểm, lựa chọn ở lại công ty, nhưng chỉ hai năm sau, công ty chẳng trả nồi lương nữa, cuối cùng sụp đổ, mẹ vẫn bị ép cầm tiền bán tuổi công tác nghỉ việc. Mẹ đi làm công hai năm mới phát hiện khi đó mở hiệu văn phòng phẩm lợi nhuận rất cao, nên cũng mở một cái, có điều mẹ nhìn ra được thì người ta cũng nhìn ra được lâu rồi, đã qua mất thời hoàng kim, miễn cưỡng duy trì được cuộc sống.
Trong suy tư tỉnh lại thì nghe cha nói tiếp:
– Em kinh doanh cái gì chứ, em quên trước kia em mở cả hàng trang phục, thua lỗ liên tục, em có hiểu kinh doanh đâu.
– Nhưng tiếp tục thế này cũng không được, em nhìn thái độ của giám đốc Hoàng, ông ấy cũng chẳng tự tin gì cả…
– Ôi, quên đi, anh thấy công ty bọn em cũng chỉ rối ren nhất thời thôi, giám đốc Hoàng cũng là người có năng lực, chắc sẽ vực dậy được công ty, em cứ ở lại đi, nhà nước không thể để cho công nhân chết đói…
Cha nói với giọng tin tưởng lắm.
Tô Xán đi dép vào, rời ghế sô pha, tới phòng cha mẹ gõ cửa.
Hai vợ chồng ngừng thảo luận, Tằng Kha hỏi vọng ra:
– Tô Xán, có chuyện gì? Vào đi, cửa không khóa.
Tô Xán đẩy cửa đi vào, mẹ ngồi ở giường, còn cha đang ngồi trên ghế, bàn giữa hai người đặt một số tài liệu, có sổ hộ khẩu và sổ ngân hàng.
– Cha, mẹ, vừa rồi con nghe cha mẹ nói chuyện.
Tô Xán ngồi xuống ôm lấy tay mẹ, xúi:
– Mẹ, con thấy mẹ nên bán đứt tuổi công tác, tự kinh doanh.
Tô Lý Thành xua tay:
– Trẻ con thì hiểu cái gì, ra ngoài xem TV đi, người lớn nói chuyện đừng xen vào.
Giọng điệu giống hệt Tằng Kha nói lúc sáng, có điều Tằng Kha thấy con trai ủng hộ ý kiến của mình, tất nhiên nâng Tô Xán lên, cổ vũ con:
– Con mình lớn rồi, anh không thấy nó hiểu chuyện nhiều hơn trước à, con cứ nói đi, con nghĩ sao?
Tô Xán suy nghĩ, nếu mình mà nói với cha mẹ, cái công ty mậu dịch kia của mẹ là sản vật của kinh tế kế hoạch, hiện giờ gặp phải thời kinh tế thị trường, thể chế không phù hợp thời đại, nên khó khăn, sớm muộn gì cũng bị đổ vỡ, chìm nghỉm trong lịch sử. Nói thế chắc chắn cha mẹ nhìn mình với ánh mắt quái vật, e rằng chỉ phản tác dụng.
Vì thế Tô Xán thay đổi phương thức:
– Trước kia con xem một cuốn sách, trong đó có nói một câu, vận mệnh đợi người khác cấp cho, nhất định sẽ bi ai. Mẹ, bất kể cái công ty kia tương lai có sụp đổ không, có phát triển hay không đều không quan trọng, quan trọng không thể để vận mệnh của nhà mình bị phụ thuộc vào người khác. Ông giám đốc Hoàng kia nể mặt cậu cả đối xử tốt với mẹ, nhưng nếu tương lai cậu cả làm sao, ông ta chỉ nó một câu là nhà mình không trở tay kịp.
Tô Lý Thành và Tằng Kha cùng ngớ người, tuy nói là từ sách mà ra, nhưng con trai mình thế này có phải trưởng thành quá sớm không?
Những lời nói này của Tô Xán thực ra chẳng phải từ sách vở nào, mà chính là của mẹ y sau này nói với y khi tốt nghiệp đại học sắp vào đời, mẹ y là người tâm thái rất tiến bộ. Sau này mẹ đúc kết lại kinh nghiệm cuộc đời viết vào sách, mẹ nuối tiếc nhất chính là lúc đó không dứt khoát nghỉ việc, mà nguyên nhân khỏi phải nói, Tô Xán diễn dịch lời mẹ mình nói để đánh động mẹ mình từ căn bản, giúp mẹ hoàn thành mộng tưởng mà trước kia mẹ không dám thực hiện.
Tô Lý Thành vẫn còn chấn động thì Tằng Kha siết chặt tay con trai, những lời Tô Xán nói chẳng khác nào tiếng lòng của bà, làm bà kích động không thôi.
Tô Xán biết cha mẹ vẫn còn đang dao động, mình phải cho thêm một bó lửa mới được, nói tiếp:
– Giám đốc Hoàng dù có thể vực dậy công ty thì sao ạ, con nghe mẹ nhiều lần than phiền nội bộ công ty suốt ngày đấu đá kịch liệt, không lo làm ăn chỉ lo hại nhau, như thế lấy gì đảm bảo sau này công ty không rối loạn lần nữa?
