Q.1 - Chương 708: Thủ Đoạn Lôi Đình (phần 1)

Tỉnh Nam Hà cũng là một tỉnh lớn về khai thác than đá. Mỏ than Mạnh Gia Loan, nơi phát sinh tai nạn mỏ, là một công ty tương ứng của tập đoàn khai thác mỏ than ở Nam Hà, là một mỏ than quốc hữu.

Mỏ than Mạnh Gia Loan có hai hầm mỏ, một là giếng nghiêng, cơ bản đã ngừng sản xuất. Nơi phát sinh sự cố chính là giếng đứng số một. Sản lượng ở giếng đứng số một không cao, nhưng trải qua việc cải tạo kỹ thuật tương quan, năm ngoái sản lượng đã đạt đến 150 vạn tấn. Chính vì thế mà lượng khí gas ở đây rất cao, 28.99m/phân. Công nhân ở mỏ than Mạnh Gia Loan gồm có 2100 người.

Buổi chiều, An Tại Đào đuổi đến sân bay. Chánh văn phòng Cục Giám sát An toàn mỏ than Mã Hiểu Cường và nhân viên văn phòng Lý Nguyệt Như đã chờ sẵn trong sân bay. Máy bay bay trực tiếp đến thành phố Nam Châu tỉnh Nam Hà. Sau đó, ba người cần ngồi xe từ thành phố Nam Châu hơn một giờ mới đến được nơi phát sinh tai nạn mỏ - mỏ than Mạnh Gia Loan.

- Cục trưởng An, đây là Tiểu Lý ở văn phòng cục, Lý Nguyệt Như, tốt nghiệp đại học Yến Sơn vào năm ngoái. Tuổi tuy còn trẻ nhưng rất điềm đạm, chắc chắn.
Mã Hiểu Cường cười, giới thiệt Tiểu Lý với An Tại Đào.

An Tại Đào gật đầu, liếc mắt nhìn Lý Nguyệt Như một cái. Đây là một cô gái khoảng hơn hai mươi tuổi, dáng người thon dài, khuôn mặt thanh tú, diện mạo chưa nói thật là xinh đẹp, nhưng nói chung là không xấu.

Lý Nguyệt Như kính cẩn cười nói:
- Xin chào Cục trưởng An, xin lãnh đạo chiếu cố nhiều hơn.

- Xin chào, chúng ta là bạn học cùng trường với nhau. Tôi cũng tốt nghiệp trường đại học Yến Sơn năm 96, sớm hơn so với cô mười năm.
An Tại Đào thản nhiên cười, bắt tay Lý Nguyệt Như, sau đó nhẹ nhàng gật đầu rồi không nói gì nữa. Thân phận của hắn có sự chênh lệch quá lớn với Lý Nguyệt Như, một cán bộ bình thường, tất phải giữ uy nghiêm của một lãnh đạo.

- Đúng vậy, Cục trưởng, khi tôi còn đi học thì các giáo sư thường hay lấy anh và vợ của anh là Chủ tịch hội đồng quản trị Hạ Hiểu Tuyết làm tấm gương cho chúng tôi, nói hai vợ chồng anh là những sinh viên tốt nghiệp ưu tú nhất trong mười năm vừa qua.
Lý Nguyệt Như trong mắt hiện lên một chút cuồng nhiệt. Đó là một sự cuồng nhiệt mà người bình thường không hiểu được.

Lời của cô không hề khoa trương. An Tại Đào và Hạ Hiểu Tuyết được xem như những sinh viên tốt nghiệp trường đại học Yến Sơn ưu tú và nổi tiếng nhất. Một người có địa vị cao trong quan trường, còn một người nắm trong tay tập đoàn Long Đằng nổi tiếng nhất trong nước. Hơn nữa, hai người này lại là vợ chồng. Mấy năm nay, hai người thường xuyên được các giáo sư trường đại học Yến Sơn lấy ra làm tấm gương khích lệ cho các sinh viên.

Hơn 30 tuổi đã là lãnh đạo cấp Thứ trưởng. Tiền đồ tương lai của hắn còn đi xa nữa. Hắn có thể đạt đến độ cao nào? Lý Nguyệt Như không ngờ, cô sẽ có cơ hội được tiếp xúc trực tiếp với thần tượng mà cô ngưỡng mộ đã lâu. Từ lúc nghe nói An Tại Đào sẽ đến cục nhậm chức cho đến chân chính nhìn thấy An Tại Đào, tuy là chỉ trong một thời gian ngắn ngủi một ngày, nhưng trong lúc nhất thời, Lý Nguyệt Như tinh thần kích động, khuôn mặt nhỏ nhắn hơi chút đỏ lên.

- Haha, ngàn vạn lần đừng nói vậy. Trường học của chúng ta nhân tài lúc nào cũng có. Tôi chưa được tính là cái gì.
An Tại Đào khiêm tốn nói một câu, cũng không muốn tiếp tục chủ đều này, liền chủ động chuyển hướng:
- Chánh văn phòng Mã, anh nắm được bao nhiêu tình huống ở tai nạn mỏ Mạnh Gia Loan? Có thể đơn giản nói cho tôi biết một chút không?

- Vâng, Cục trưởng An, đây là tài liệu mà tôi đã chuẩn bị cho lãnh đạo.
Mã Hiểu Cường hẳn sớm là có chuẩn bị, đưa cho An Tại Đào tài liệu liên quan đến tai nạn mỏ:
- Cục trưởng An, tôi vừa cùng với tổ điều tra bên kia liên hệ một chút. Theo như bên kia nói, đã bước đầu xác định nguyên nhân gây ra sự cố phát nổ là do rò rỉ gas. Xác định tử vong là 210 người. Lúc ấy, dưới đáy giếng có hơn 400 thợ mở đang làm việc. Khu vực phát sinh vụ nổ là 300 người, khu vực khác có 100 người. Trước mắt thì tổ chỉ huy giải cứu đã liên lạc được với những người còn ở dưới giếng. Hiện nay còn có hơn 100 thợ mỏ tập trung tại một khu vực tương đối an toàn dưới đáy giếng, khẩn cấp chờ đợi cứu viện.

An Tại Đào liếc nhìn Mã Hiểu Cường một cách tán thưởng. Chi tiết chứng minh một phẩm chất và tố chất của một người. Theo như biểu hiện của Mã Hiểu Cường, người này không chỉ cẩn thận mà còn có ý thức phục vụ, rất thích hợp làm Chánh văn phòng.

Sau khi lên máy bay, An Tại Đào vẫn thần thái khá ngưng trọng, không nói gì. Mã Hiểu Cường và Lý Nguyệt Như cũng không dám chủ động nói cái gì, chỉ chăm chú vào tờ báo hoặc tài liệu.

An Tại Đào đang chú ý vào một trang của tờ Nhật báo Kinh tế, chính là tờ báo mà Lưu Ngạn đã làm lúc trước.

Trong tờ báo này có một bài báo viết về tai nạn mỏ ở Mạnh Gia Loan với tiêu đề rất thu hút người xem: “Tai nạn mỏ Mạnh Gia Loan - ‘”thước đo cho sự phát triển kinh tế”.

Bài báo này dùng giọng điệu trào phúng để miêu tả về tai nạn mỏ ở Mạnh Gia Loan. Sau khi đọc qua, hẳn là phóng viên đã ở ngay tại hiện trường tai nạn mỏ Mạnh Gia Loan viết bài về.

- Một năm trước, có một bài báo đã nhắc về tập đoàn khai thác mỏ Nam Hà lần thức hai gầy dựng lại sự nghiệp đã có nhắc đến: Đối với việc an toàn quản lý, lãnh đạo tập đoàn khai thác mỏ Nam Hà đã có quyết tâm rất lớn, nhất định phải đặt an toàn lên trên hết, tuyệt đối không để xảy ra sai sót nhầm lẫn. Nhưng, khi mà chưa đến một năm, tai nạn mỏ đặc biệt nghiêm trọng lại phát sinh. Đến tột cùng thì điều này có nghĩa gì? Rất đáng cho chúng ta phải suy nghĩ.

- Lúc trước, khi gặp những tai nạn mỏ nhỏ, chúng ta thường theo bản năng mà đổ lỗi cho kỹ thuật lạc hậu, phương tiện an toàn chưa có. Nhưng mỏ than Mạnh Gia Loan về phương diện an toàn được đầu nhập rất lớn. Bởi vì mỏ than Mạnh Gia Loan là mỏ than có khí gas rất cao. Điều này làm cho phóng viên nhớ đến mỏ than Arpin ở Úc. Nó cũng là mỏ than với khí gas rất cao. Tháng 7 năm 1979, mỏ than phát nổ, và mười bốn người thợ mỏ đã tử vong. Sau khi cải cách và chỉnh đốn, an toàn ở mỏ than được quy về một chỗ, đó chính là “của cải có nhiều nhưng không bằng sinh mạng con người”. Mỏ than nếu phát hiện nhân viên quản lý vì lợi nhuận mà xem thường an toàn của người thợ mỏ thì sẽ trục xuất khỏi bộ máy quản lý. Chính về thế, mỏ than Arpin mới gần như có trình tự an toàn rất phức tạp, cẩn thận và tỉ mỉ, nghiêm khắc đến hà khắc về quản lý an toàn.

- Sau lại nhìn đến tai nạn mỏ ở Mạnh Gia Loan: Việc bố trí khai thác bất hợp lý, quản lý và tổ chức lao động tại hiện trường hỗn loạn. Một đêm có hơn 300 thợ mỏ xuống giếng, còn ban ngày thì vượt quá 500 người. Quản lý hỗn loạn như vậy, không có biện pháp an toàn thì tạm không nói đến, nhưng tại sao lại có mật độ công nhân xuống giếng làm việc nhiều như vậy? Chỉ sợ là vì lợi ích kinh tế.

Sau khi đọc xong bài báo này, An Tại Đào thở phào một cái. Hắn liếc nhìn Mã Hiểu Cường ngồi bên cạnh, thấy y đang kính cẩn nhìn mình thì liền thản nhiên cười:
- Chánh văn phòng Mã, anh cũng là cán bộ có nhiều năm kinh nghiệm trong vấn đề giám sát hệ thống an toàn mỏ than. Anh hãy nói xem, tai nạn mỏ cứ không ngừng xảy ra, rốt cuộc vấn đề là nằm ở chỗ nào?

Mã Hiểu Cường hơi chút do dự, nhưng vẫn cười nói:
- Cục trưởng An, thứ cho tôi nói thẳng, làm cho tai nạn mỏ phát sinh thì vấn đề rất nhiều. Quản lý khai thác than đá hỗn loạn, không có bộ môn về quản lý vấn đề này. Nhiều bộ môn quá thì việc chỉnh đốn an toàn lại khó có hiệu quả. Nhưng vấn đề quản lý chỉ có một vấn đề quan trọng nhất, chính là thiếu sự thống nhất trong quy định quản lý an toàn mỏ.

- Nhưng cho dù là có quy định thì chủ nghĩa bảo hộ ở địa phương cũng chỉ khiến cho những quy định này trở thành thùng rộng kêu to. Bởi vì hiệu quả và lợi ích kinh tế thật lớn, nôn nóng trong việc phát triển khoáng sản, làm cho những mỏ than lậu mọc lên như nấm. Cho dù không có thủ tục phê duyệt thì cũng làm chui mà thôi.

- Cục trưởng An, một phương diện quan trọng khác trong dự phòng an toàn sự cố, chính là vật phòng, đưa ra một số thiết bị bảo đảm an toàn. Các loại hình hầm mỏ hẳn là đều dựa theo những tiêu chuẩn cho phép, như hệ thống thông gió, nước, vận chuyển, chống bụi, kiểm tra đo lường khí gas…

- Căn cứ vào tính toán của tôi, thì một mỏ than cỡ nhỏ và vừa trong cả nước, nếu để đạt đến điều kiện an toàn sản xuất cơ bản nhất thì cần ít nhất tám chín trăm triệu. Vì để giải quyết cho vấn đề đầu nhập không đủ, quốc gia đưa ra phí dụng an toàn sản xuất. Theo như tính toán, thì với quy mô một mỏ than thì hàng năm có thể lấy ra phí an toàn hơn bốn trăm triệu đồng. Toàn bộ mỏ than trong cả nước hàng năm có thể thu được hơn sáu tỷ đồng. Lấy chi phí này dùng cho sản xuất an toàn thì rất tốt. Nhưng một bộ phận lớn tiền lại không có chứng thực xuống dưới.

Mã Hiểu Cường nhẹ nhàng nói. Lý Nguyệt Như tập trung tinh thần ngồi một bên lắng nghe. An Tại Đào là lãnh đạo cấp thứ trưởng và Mã Hiểu Cường là cán bộ cấp Phó giám đốc sở ngồi nói chuyện với nhau, một nhân viên như cô làm sao có khả năng xen vào. Trừ phi lãnh đạo hỏi đến, nếu không thì cô quả quyết không thể nói lung tung. Đây chính là quy cũ.

- Ừ, anh nói rất đúng, trên cơ bản thì có thể nói như vậy. Tai nạn mỏ sở dĩ trở thành cố tật, chính là công tác giám sát an toàn không được coi trọng. Quan trọng hơn chính là chính quyền địa phương không coi trọng đến việc đầu nhập cho an toàn sản xuất. Hoặc nói cách khác, chúng ta khó mà ngăn chặn được tai nạn mỏ khi địa phương bảo hộ cho chủ nghĩa lợi ích của mình.

An Tại Đào khẽ mỉm cười.

Mã Hiểu Cường lại cười nói:
- Lãnh đạo chính là lãnh đạo, nhìn vấn đề luôn có chiều sâu. Nói mấy câu thì đã hiểu ra ngay. Vâng, theo lý thì chúng ta không trốn tránh trách nhiệm của mình. Khi tai nạn mỏ bộc phát thì các cấp cục giám sát an toàn đương nhiên phải có trách nhiệm. Nhưng trách nhiệm chủ yếu cũng là ở địa phương. Dù sao, công tác giám sát an toàn ở địa phương cũng bị quản chế. Muốn chân chính phát huy tác dụng thì phải xem địa phương có coi trọng hay không coi trọng, ủng hộ hay không ủng hộ.

Máy bay đáp xuống, Phó cục trưởng cục Giám sát than quốc gia phụ trách công trình trị thủy phía nam Cẩu Bình và một Phó cục trưởng cục Giám sát an toàn tỉnh Nam Hà đã đích thân mang người đến sân bay Nam Châu để nghênh đón.

An Tại Đào nhìn thấy một người đàn ông trung niên và một người đàn ông vóc dáng gầy yếu cùng một số người bước đến, hắn liền liếc mắt nhìn Mã Hiểu Cường. Mã Hiểu Cường hiểu ý liền cười nói:
- Cục trưởng An, đấy là Phó cục trưởng cục chúng tôi Cẩu Bình. Bên cạnh Phó cục trưởng Cẩu là một Phó cục trưởng cục Giám sát an toàn tỉnh Nam Hà, họ Lý.

An Tại Đào gật đầu, thần sắc trở nên ngưng trọng.

Sau khi chào hỏi, rồi sau đó lên xe. An Tại Đào và Cẩu Bình ngồi ở phía sau, Phó cục trưởng Lý ngồi ở vị trí lái phụ. Còn Mã Hiểu Cường và Lý Nguyệt Như thì ngồi một chiếc xe khác, vô cùng lo lắng chạy đến hiện trường tai nạn mỏ Mạnh Gia Loan.

An Tại Đào im lặng nhìn đồng hồ, thản nhiên:
- Hiện tại đã là 4h chiều, Phó cục trưởng Cẩu, còn bao lâu nữa là đến Mạnh Gia Loan? Tình hình ở hiện trường sao rồi?

Cẩu Bình tuy rằng là một cán bộ cấp Giám đốc sở, nhưng trước mặt An Tại Đào là Cục trưởng cục Giám sát an toàn mỏ than, thì cũng phải kính cẩn:
- Cục trưởng An, ước chừng khoảng một giờ nữa. Tập đoàn khai thác mỏ Nam Hà nằm ngay trong thành phố Nam Châu. Còn Mạnh Gia Loan thì nằm ở một huyện.

- Sau đây, tôi xin báo cáo một chút công tác với lãnh đạo. Trước mắt, chúng ta cùng với chính quyền địa phương và tập đoàn khai thác mỏ phối hợp tổ chức lực lượng cứu viện những người thợ mỏ còn sống ở đáy giếng. Bắt đầu từ buổi tối hôm trước, chúng tôi đã nghĩ cách cứu bốn mươi tám người thợ mỏ. Dưới giếng có rất nhiều thở mỏ tập trung ở những khu vực khác nhau, sức khỏe vẫn còn tốt. Nhưng vì sự cố phát nổ, dẫn đến cột chống đỡ hầm sụp xuống, nên việc cấp cứu rất khó khăn. Về phương diện khác thì tổ điều tra sự cố của chúng tôi đang bắt tay vào điều tra sự cố, bước đầu nhận định, đây là tai nạn do thiếu trách nhiệm.

Cẩu Bình sắp xếp lại suy nghĩ của mình, rồi chậm rãi báo cáo với An Tại Đào, mà Phó cục trưởng Lý thì sắc mặt xấu hổ, ngồi ở phía trước không nói nên lời. Một tai nạn mỏ lớn như vậy, trung ương khẳng định là phải xử lý một số lượng lớn cán bộ. Về phương diện chính quyền thì là lãnh đạo hệ thống giám sát an toàn tỉnh Nam Hà, y cũng khó chối được sai lầm này.

Có thể nói, đừng nghĩ bọn họ ngày đêm đứng ngoài tai nạn mỏ, nhưng kế tiếp người bị khiển trách cũng là bọn họ. Cho nên, Phó cục trưởng Lý tâm trạng không được tốt.

An Tại Đào im lặng nghe Cẩu Bình báo cáo, hắn trầm ngâm một hồi rồi nói chen vào:
- Đồng chí Cẩu Bình, chính quyền địa phương hiện tại tình huống là như thế nào?

- Lãnh đạo Tỉnh ủy và UBND tỉnh Nam Hà đều trước sau ra chỉ thị về tai nạn mỏ Mạnh Gia Loan, yêu cầu UBND thành phố Nam Châu và tập đoàn khai thác mỏ Nam Hà phải dốc hết toàn lực làm tốt công tác cứu nạn những người thợ mỏ đang còn sót lại. Bồi thường cho gia đình thợ mỏ tử vong, đồng thời ra lệnh cưỡng chế toàn bộ tỉnh tiến hành một cuộc đại kiểm tra an toàn sự cố. Hai ngày qua, Phó chủ tịch tịch được phân công quản lý an toàn Phùng Kỳ luôn túc trực tại hiện trường chỉ huy cuộc cứu nạn. Hôm nay vừa mới trở về Nam Châu nghỉ ngơi. Hiện tại ở lại hiện trường chỉ còn Phó chủ tịch thành phố Nam Châu Mã Minh Vũ.

- Tôi vừa mới nghe được tin tức, hội nghị thường vụ Nam Hà vừa mới mời dự họp, để thảo luận về vấn đề xử phạt. Các lãnh đạo chủ chốt của tập đoàn khai thác mỏ Nam Hà và những người liên quan đã tạm thời bị cách chức điều tra.
Cẩu Bình lại bổ sung vài câu. Chương trình ủng hộ thương hiệu Việt của Tàng Thư Viện: